2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

12.3.-rasm. Ro‘molli bog‘lamlar. 
 
Bu bog‘lam turi qo‘lning turli shikastlanishlarida (panja, bilak va yelka jarohatlarida) 
uni harakatsizlantirish maqsadida qo‘llaniladi. Ro‘mol paxtali matodan qilingan uch burchak 
material bo‘lib, uning uzunroq tomoni – asosi, qarshisidagi burchagi – cho‘qqi, 2 ta burchagi 
– oxiri hisoblanadi. Ro‘molcha yordamida barmoqlarga, qo‘l va yelkalarga, sut beziga, yelka, 
tos-son bo‘g‘imiga, bosh va tovonlarga turli xil bog‘lamlarni qo‘yish mumkin. Agar qo‘lga 
ro‘molli bog‘lam qo‘yilsa, tirsak bo‘g‘imi 900 ga bukiladi. Ro‘molni jarohatlangan qo‘lning 
orqasiga shunday joylashtirish kerakki, uning asosi gavdaning o‘rta chizig‘iga to‘g‘ri kelsin, 
cho‘qqisi esa jarohatlangan qo‘lning tirsagi tomon yo‘naltirilgan bo‘lsin.
Sirkulyar yoki aylanma bog‘lam
- shunday bog‘lamki, bunda bintning hamma 
aylanalari bir-birining ustiga tushadi va avvalgi aylanani to‘liq berkitadi. Bunday bog‘lamlar 
oyoq-qo‘llarga, pesona, bo‘yin va qoringa qo‘yiladi.(12.4-rasm).
Spiralsimon bog‘lam - 
sirkulyar bog‘lamning bir ko‘rinishidir. Spiralsimon 
bog‘lamning 2 turi tafovutlanadi: yuqoriga ko‘tariluvchi, bunda bintlash pastdan yuqoriga va 
pastga tushadi; avvalgi aylanishning yarmini qoplab, yana yuqoridan pastga tushiriladi. 
 
 
 
12.4-rasm. Sirkulyar yoki aylanma bog‘lam. 
 
O‘rmalovchi bog‘lam ham spiralsimon bog‘lamning bir turi bo‘lib, unda bint aylanalari 
bir-biriga tegmaydi. Bunday bog‘lamlar jarohatga qo‘yilgan materialni ushlab turish 
maqsadida bintlashning boshlang‘ich davrida qo‘llaniladi, keyin spiralsimon bog‘lamga 
o‘tiladi. 
Sakkizsimon (butsimon) bog‘lam
-degan nom uning shakli va bintyo‘llaridan olingan. 
U bo‘yinning orqa yuzasiga, ko‘krak qafasigabog‘lam qo‘yilganda qo‘llaniladi. 
Boshoqsimon bog‘lam
– 
sakkizsimon bog‘lam ko‘rinishlaridan biri. Bintlar yo‘li 
boshoqni eslatgani uchun shunday ataladi. Bunday bog‘lamlarni yelka bo‘g‘imiga va o‘mrov 
usti sohalariga qo‘llash juda qulay. Yelka bo‘g‘imiga boshoqsimon bog‘lamni qo‘yishda, 
umum e’tirof etgan qoidalarga teskari, bintlash shikastlangan tomonga yo‘naltirilgan holda 
amalga oshiriladi, ya’ni quyidagi qoidani yodda saqlash kerak: o‘ng yelkani soat mili 
yo‘nalishida, chap yelkani esa unga teskari yo‘nalishda bintlash kerak.