2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
 
15
 
www.FAOstat.fao.Org–2017
 y.
 

---

116 
Biologik xususiyatlari 
 
Rivojlanish qonuniyatlari
. Javdarda ham boshqa donli ekinlar singari 
quyidagi davrlar bo„lib o„tadi: unib chiqish, tuplanish, maysalash, boshoq tortish, 
gullash va pishish.
Urug„ni unib chiqishi
. 
Urug„ni unib chiqishi uchun suv, havo va issiqlik 
muhim. Donga suv mikropil orqali o„tadi. Javdar urug„i o„rtacha 50-70% o„zining 
quruq vazniga nisbatan suvni singdirish qobiliyatiga ega. Javdar urug„i past 
haroratda unib chiqadi, lekin murtak ildiz rivojlanishi uchun 3,8 
o
C harorat zarur, 
birinchi barg hosil bo„lishi uchun yuqori harorat talab qiladi. Birinchi bo„lib asosiy 
murtak ildiz harakat qiladi va ildiz tuproqqa chuqur kirib borib suv va oziq 
moddalarni tuproq eritmasidan oladi.
Maysalanish davri. 
Kuzgi javdar urug„i 5-6 kunda, bahorgisi 7-8 kunda 
ko„karib chiqadi. Murtakdan koleoptile o„sib chiqadi, uning ichida murtak bargi va 
to„pguli rivojlanadi. Birinchi barg ko„rinishi bilan maysalanish davri boshlanadi 
Birinchi barg siyoh rangda bo„ladi, koleoptileda antotsian pigmenti mavjud. Barg 
aytarli darajada o„sib olganda, koleoptile nobud bo„ladi. Bargi tukli, tuk himoya 
vazifasini o„taydi. Birinchi bor chiqqandan 2-7 kun o„tgandan so„ng, keyingi 
barglar chiqadi. Barglarning o„sish paytida asosiy va yon kurtaklar shakllanadi, 
poya bo„g„inlari rivojlanadi.
Javdarning tuplanishi.
Tuplanish bu biologik jarayon - o„simlik 
rivojlanishida muhim davr, chunki hosilni belgilab beradigan asosiy a‟zolari 
rivojlanadi. Kuzgi javdarda tuplanish davri 4-chi barg chiqqandan keyin 
boshlanadi.
Bu vaqtda birinchi murtak bargi yonlaridan barg qo„ltiqlaridan poyacha 
paydo bo„ladi. Shu bilan birgalikda bo„g„im ildizlari ham rivojlanadi. Har bir yangi 
poya o„zining ildiziga ega. O„rtacha javdar 6-8 yaxshi rivojlangan poya beradi.