2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Urug„ni saqlash uchun tayyorlash. 
Urug„ kombaynlarda yanchilgandan 
keyin toza bo„lmaydi va namligi yuqori bo„lishi mumkin. Bunday urug„larni 
qo„shimcha ishlovsiz saqlash mumkin emas, shuning uchun yanchilgan urug„ 
tozalanadi, quritiladi va saralanadi.
Urug„ni tozalashda OBP-20 A, ZBS-20, ZAB-40, ZAB-50 va boshqa rusumli 
tozalagich mashinalaridan foydalaniladi. Ko„pgina dukkakli o„t va zig„ir 
urug„laridagi (silliq urug„lar) begona o„t urug„laridan elektromagnit mashinalarida 
(EMS-1A) tozalash mumkin, buning uchun dukkakli o„tlar urug„iga temir kukuni 
aralashtiriladi. Bu kukun tekis, silliq, bo„lmagan begona o„t
 
urug„lari ushlanib 
qoladi.
Bunday urug„lar mashina orqali o„tkazilganda elektromagnit g„ildiragi ularni 
tortib oladi. Tozalangan urug„lar quritilib, konditsiyaga yetkazilishi kerak, 
quritilmagan urug„larni saqlash mumkin emas, bunda urug„ning qizishi yuz beradi 
va zamburug„ kasalliklari hamda ombor xashoratlari bilan zararlanadi. Quyoshli 
issiq kunlarda urug„ni ochiq havoda quritish mumkin, kechasiga urug„larni yig„ib 
ustiga brezent yopib qo„yiladi. Urug„ni maxsus mashinalarda hamda urug„ 
tozalash-quritish majmualarida iliq havo bilan faol shamollatib quritish mumkin.
Urug„ni saralash. 
Bu majburiy tadbir hisoblanib - uning natijasida yirikligi 
bir xil urug„lar ajratib olinadi. Bunday urug„lar oziq moddalariga boy, unib chiqish 
darajasi yuqori bo„lganligi sababli yuqori hosil beradi.

---

68 
21-jadval 
Urug„lik sinflarining sifat ko„rsatkichlari 
 
Ekinlar 
Sinflar 
Asosiy 
ekin 
urug„lari 
ning 
miqdori, 
% 
1 kg dan ko„p 
bo„lmagan boshqa 
ekin urug„lari 
Unib
chiqish,
% 
Urug„ 
namligi, 
% 
jami 
sh. j. 
begona o„t 
urug„i 
Yumshoq 
bug„doy 
I 
II 
III 
99 
98 
97 
10 
40 
200 
5 
20 
70 
95 
92 
90 
15 
15 
15 
Qattiq 
bug„doy 
I 
II 
III 
99 
98 
97 
10 
40 
200 
5 
20 
70 
90 
87 
83 
15 
15 
15 
Javdar 
I 
II 
III 
99 
98 
97 
10 
40 
200 
5 
40 
70 
95 
92 
90 
15 
15 
15 
Arpa, suli 
I 
II 
99 
97 
10 
300 
5 
70 
15 
90 
15 
15 
Tariq 
I 
II 
99 
97 
16 
200 
10 
150 
95 
85 
14,5 
14,5 
Makkajo„xori 
I 
II 
99 
96 
5 
5 
bo„lmaydi 
bo„lmaydi
96 
90 
14 
14 
Marjumak 
I 
II 
99 
98 
20 
120 
10 
30 
95 
90 
15 
15,5 
No„xat 
I 
II 
99 
97 
5 
30 
bo„lmaydi 
5 
95 
90 
15 
15 
Kungaboqar 
I 
II 
99 
98 
5 
15 
2 
5 
95 
90 
10 
10 
Beda 
I 
II 
99 
96 
150 
250 
100 
200 
95 
90 
13 
13 
Zig„ir 
I 
II 
III 
98 
97 
96 
200 
550 
15000 
150 
500 
1500 
95 
90 
85 
13 
13 
13 

---

69 
Urug„ni saralash uchun teshiklari har xil kattalikda bo„lgan g„alvir 
to„plamidan foydalaniladi. Bunda g„alvirlar urug„ning uzunligi, eni va qalinligiga 
qarab tanlanadi. Bu saralashdan asosiy maqsad - urug„lik partiyasidan engil, puch, 
mayda urug„larni ajratib tanlashdan iborat. Buning uchun OS-0,4 A, SM-4, 
(«Petkus»-«Gigant») mashinalari ishlatiladi. Bu mashinalar umumiy urug„ 
massasidan 60-75% urug„lik sifati yuqori bo„lgan urug„larni ajratadi.
Makkajo„xori, kungaboqar, qand lavlagi urug„larini katta kichiklariga qarab 
guruhlarga (fraksiyalarga) bo„linadi, ya‟ni kalibrovka qilinadi. Buning natijasida 
urug„ni ekish vaqtida har bir uyaga bir xil miqdorda urug„ tashlab ekish mumkin. 
Bunday urug„lar ekilganda bir tekis unib chiqadi. Urug„larni kalibrovka qilish, 
ya‟ni katta-kichikligi bo„yicha guruhlarga (fraksiyaga) ajratish va dorilash maxsus 
zavodlarda bajariladi va xo„jaliklarga koplarda ekish uchun tayyorlangan urug„ 
beriladi.
Tozalangan, quritilgan va saralangan, urug„lik maxsus dezinfeksiya qilingan 
urug„ omborlarida saqlanadi.