2. Нодавлат нотижорат ташкилотларининг функциялари. Нодавлат ва жамоат бирлашмаларининг Ўзбекистонда демократик жамият барпо этишдаги аҳамияти

Нодавлат нотижорат ташкилотлари ва жамоат бирлашмаларининг демократик давлат ва фуқаролик жамияти қаришдаги роли. Президент Ислом Каримов Олий Мажлис 14-сессиясида (14.04.1999) жамият ҳаётида нодавлат жамоат тизимларининг мавқеи ўсиб бораётганлигини алоҳида таъкидлаб кўрсатади. Сўнги беш йил ичида жамоат бирлашмалари ва нодавлат ташкилотлари сони 1500 тага кўпайиб, бугун уларнинг сони 5200 тага етди. Улар фақат аҳоли фикрининг турли кўринишларини ифода этиб қолмасдан, одамларнинг ижтимоий фикрини шакллантиришга ҳам фаол таъсир кўрсатмоқда. Шу сессияда «Нодавлат нотижорат ташкилотлари тўғрисида»ги қонун қабул қилинди. Бу ташкилотлар хайрия ва мурувват муассасига айланиб қолмаслигини айтган эди. Уларнинг бош вазифаси, энг аввало, демократик қадриятларни, кишиларнинг қонуний – ҳақ ҳуқуқлари ва эркинликларини ҳимоя қилишдан иборатдир. Нодавлат ва жамоат бирлашмаларини ривожлантиришдан мақсад жамият аъзоларининг манфаатлари мувозанатини таъминлаш ва ҳимоя қилиш. Сиёсий ва ижтимоий соҳада эса давлат тизмларига муқобил куч сифатида улар адолат тарозисини ҳаётда ҳукмрон қилишга ҳисса қўшишлари лозим.
Республикада 5 сиёсий партия, «Халқ бирлиги» харакати, «Камолот» ёшлар ижтимоий харакати, касаба уюшмалари ва хотин-қизлар ташкилотлари, 300 республика ва халқаро ноҳукумат ташкилотлари, жамғармалар ва фуқароларнинг бошқа бирлашмаларини ўзида мужассамлаштирган ижтимоий-сиёсий тузум вужудга келди. 2003 йил августда Ўзбекистоннинг нодавлат нотижорат ташкилоти вакиллари ўзларининг илк бор «Нодавлат нотижорат ташкилотлари -2003 форум»ини ўтказди.
Ўзбекистондаги барча нодавлат ва жамоат ташкилот ва бирлашмаларини 8 гуруҳга бўлиш мумкин:
1) Аҳоли муайян йирик тоифаларининг ижтимоий манфаатларини кўзлаб ишлашга ихтисослашган ҳукуматга қарашли бўлмаган умумий миллий ташкилотлар («Маҳалла» жамғармаси, «Камолот» ёшлар ижтимоий харакати, ЎзР хотин қизлар қўмитаси, Ногиронлар уюшмаси, Нуроний жамғармаси).
2) Иқтисослашган миллий ва ҳалқаро жамғармалар («Экосан», «Соғлом авлод учун», «Умид» жамғармаси, «Олтин меърос» жамғармаси ва ҳ. к.).