2. Неологизм термини ќақида баъзи масалалар Неологизмларнинг ясалиши ва тилдаги ўрни

НЕОЛОГИЗМ ТЕРМИНИ ҲАҚИДА БАЪЗИ МАСАЛАЛАР
Неологизмлар ќам муқобил вариантга эга бўлган лексиклар таркибига киради. Бу хусусидаги савол ќали ќам бир маъноли қарорга тўхталган эмас; гап неологизм тушунчаси нега мустаќкамлаш керак ёки у ёки бу бошқа луђат бирликларга неологизмларга тегишли бўлган қандай ўлчов массалари мавжуд эканлиги хақида кетаяпти. Турли хил изланишлар «неолагизм» тушунчаси тахлил қилишда иккита нуқтаи назарга хулоса қилишди.
Неологизмлар тилда мавжуд бўлган манбалар асосида янгидан ташкил этиладиган, улар тилда мавжуд бўлган сўз ясаш, моделларидан бирикмаларга мос келадиган янги сўз ва сўз бирикмаларини ўз ичига олади ва янги, ќали ќаммага маълум бўлмаган тушунча, нарса, фаннинг соќаси, машђулот турли, касбни англатилиши мумкин.
Масалан: «reactor» - ядровий реактор, «biocide» – биологик уруш.
Бошқа томонда, неологизмларни пайдо бўлишидан луђатда мавжуд бўлган сўзнинг янги синонимлари сифатида юзага келиши ќам бир омил бўлади. Фақат, ўша сўзнинг янги синоними яъни «неологизм»лар маъно жиќатдан бир хил бўлади, уларда семантик ва стилистик буёқдорлик ќар хил бўлади. Масалан; Америка Қўшма Штатларида ќозирги истиқомат қилиб колаётган хабашлар орасида янги «boo» сўзининг эгалик олмошлари билан ишлатилаётганини кузатиш мумкин. Масалан; «my boo» – менинг севгилим деб таржима қилиниб луђатда илгаридан мавжуд бўлган «lover» сўзнинг синоними сифатида пайдо бўлган бўлса ќам, стилистик жиќатдан бу неологизм ўзининг ќозирда ођзаки нутқда ишлатилганлиги билан фарқ қилади.Њзининг пайдо бўлиш сабабларига кўра бу – лексик таркибда айрим ќолларда ќамма вақт ќам қўлланилавермайдиган сўзларни ќам ќисобга олиш зарур.
Сўзларнинг тақдирига кўра уларнинг кайсидир бири тилга тез кириб келади бошқалари эса қисқа муддад ичида тилдан чиқиб ќам кетиши мумкин.
Умуман, тил айниқса лексиканинг асосий вазифаси муомила воситаси сифатида ишлаган экан, тушунчалар ўша-ўша бўлсада, янгича маъноларнинг кўчиши орқали янги сўзлар пайдо бўлишга сабаб бўлади.
Неологизмлар инглизча – ўзбекча тилдаги луђатларда ќали қайд қилинмаган янги сўзлардир, ёки сўзларнинг луђатларда мавжуд бўлмаган янги маънолари бўлиб, улар тилда аллақачонлардан бери қўлланишда бўлиши ќам мумкин.
Неологизм маъносини аниқлайди қуйидагиларни кўриб чиқиш лозим.
Матндан сўзнинг маъноси аниқлаш.
Лугатга мурожат қилиш, (охирги нашрдан чиққан, инглизча ўзбекча луђатлар)
Янги сўзлар бўлимидан берилган сўзнинг топишга уриниб кўриш.
Янги сўзнинг ясалишига эътибор бериш керак.
Ф.Д.Сессюрнинг фикрига кўра, синхрон лингвистика системалар билан бођлиқ ва диахрон лингвистик эса ягона элементлар билан бођлиқ бўлиб, бу икки алоќида олиб қаралиши керак. Шунга кўра тил системаси ўрнатилган ва ўзгармайдиган ќолда ўрганилиши керак. Аксинча, эса биз буни чаппасини кўрамиз. Чунки, тил эќтиёжлари ўсган сари қайтадан оралади ва у доим ўзгариб туради. Қабул қилиш яъни адаптив системасининг тушунчаси бу қийинчиликларни енгади ва бизга тилда доимий ривожланишдаги ќолатини худди система мисолида ўрганишга рухсат беради.Адаптив система ёндашуви луђатнинг систематик ќодисаси бўлиб, кўпроқ вазифасига кўра фактларни тушунтиради ва тилдаги элементларни очиб берадиган адекватларни беради.
Луђатнинг адаптив система сифатида ўрганиш алоқа жараёнининг прагматик мазмунини очиб беради.Чунки, тил орқали мурожаат қилувчига таъсир қилиш одат тусига айланган. Адаптив система ёндошув ќали ќам ўзининг бошланђич нуқталарида лекин, аллақачон ўзининг мазмун ва вақтинчалик баќосига таваккал қилиш керак.
Њз – ўзига қулай шароит яратиш учун ишлатишга қайта алоқа ёрдамида мажбур қилади ва экстралингвистика оламидан ахборот олишга қодир бошқа соќаларда тил ўзига адаптив система каби яхшироқ ўрганилади. Агар ўзгариш фойдали деб топилса, у луђатда қолади. Жараён ўзининг натижалари яъни янги сўзларни, неологизмларни ўрганиш билан олиб борилади. Янги тушунчалар доимо мавжудотларга керак экан, уларни номлаш учун янги сўзларга талаб кучаяди. Баъзан янги сўз мавжуд бўлган тушунча ва нарсани номлаш учун ишлатилади ва ўша нарсанинг эски номини ишлатишга чек қўяди. Янги сўзлар, сўз бирикмалар ёки неологизмлар муќимлик даражасига қарамасдан, янги нарсалар учун яратилади.
Уларнинг ќаммаси ќам муќим ёки ижтимоий алоқаларни яъни янги давлатнинг шакли кабиларни ўз ичига олиши мумкин. Масалан, «People’s Republic» ёки инсон ќаётига таќдид солувчи 1950 – 1960 йиллар неологизми ќисобланмиш «nuclear war» тушунчаси ўша воқеаларда вазият туфайли юзага келган неологизмдир.
Ёки бўлмаса, умуман муќим бўлмаган нарсалар, масалан, рақс тушишдаги усуллар, кийиниш, соч турмаги кабилар қисқа муддат мавжуд бўлиб, уларнинг номи янгидан янгиланаверади. Ќар қандай ќолатда ќам сўзлар яъни эски сўзлар маъноси тахминан ўзгаради ё янги сўзлар бошқа тиллардан олинади ёки тилда мавжуд бўлган унсурлардан тилдаги продуктив усуллардан фойдаланиб, янги сўзлар ясалади.
Шундай қилиб, неологизм янги ясалган сўз ёки жумла, ё мавжуд бўлган сўз учун янги тушунча ёки бошқа тилдан олинган сўздир. Фаннинг ва саноатнинг шиддад билан ривожланиши бир қанча янги сўзларнинг юзага келишига, эскиларининг маъносини ўзгартиришга олиб келди.
Масалан, «SMS», «Internet», «Е-mail» ва бошқалар. Етарлича, алоқа қонунлар минимал вақтда максимум белгиларни талаб қилади.
Бу талабнинг қабул қилишда адаптив лексик система фақатгина янги бирликларни қўшиб қўймай, балки сўз ясашнинг ва сўз шаклларини ташкил этиш йўлларини ќам қайтадан ўзгартиради.

НЕОЛОГИЗМЛАРНИНГ ЯСАЛИШИ ВА ТИЛДАГИ ЎРНИ

1. Compounding. 2. Shortening. 3. Abbreviation. 4. Affixation.

Инглиз тилида сўз ясашнинг кенг ёйилган қадимий, ќар томонлама маъқул усули бу қўшма сўз ясашдир.Ќар бир сўз бунда ўз фаолиятини мустаќкамланган ќолда 2-3 та сўз ёрдамида инглиз тилида янги қўшма сўз юзага келади. Қоидага биноан, сўз ясаш жараёни ўз ичига ононимик сўз шаклига кўра 2 та мустақил асосни олади.

Масалан, carryback – зиёнларни қоплаш, «brains-trust» (экспертлар гуруќи),
«Brain drain» (олимлар иммиграцияси).
«Quin-master»(мусобоқа қатнашувчиларнинг илмини текширадиган раис).
«back-roomboy» (махфий ишда бирлашган эркаклар) деб таржима қилиниб, икки сўз аниқловчи вазифасидаги «back» сўзи асосида бирлашган.
Замонавий инглиз тили нормалари қанчалик қўшма сўзлар сингари лексик – грамматик характерга эга сўз бирикмалари учун кенг йўл очиб берар экан, 2 асоснинг бир – бирига бођланиши таржимонга қўшма неологизм билан ишлашда, уни аниқлашда қийинчилик туђдиради. Масалан, «Closing+bank» - битимни охирида якунлаган банк. «Closing+bank»–ёпилаётган банк.
Айни вақтларда қўшма сўз ва сўз бирикмаларини чегаралаш мақсадида аниқ бир ўлчовлар ишлаб чиқилган. Инглиз тилидаги матнлардаги неологизмларни таржима қилишда ќар қандай хусусиятларни кўриб чиқишда урђу бериб ўтувчи орфографик ўлчовларга асосан диққатини қаратиш керак.
Айниқса, бирга қўшиб ёзган, ёки алоќида чизиқча орқали қўшма сўзни ёзиш, компонентларига келсак, қайси бирининг компонентлари сўз бирикмасига ўхшаб алоќида ёзилиши кераклиги ќам айни бир муаммодир.
Масалан, «Divident – right certificate» дивидент олишга рухсат берувчи сертификат.«Dear – money policy» – брокерга мижознинг буйруђи қачонки, икки сўзнинг ќам биринчи унлиси ёки охирги унлиси ва ундоши бир хил бўлса, улардан бири тушиб қолади.
Масалан, net + etiquette = «ne tiquette» умумқабул қилинган, ёзилмаган алоқалар қоидаси интернет ахборотининг тарқатилиши. Лекин, шуни таъкидлаш керакки, бу қоида ќеч қачон ўз мавқеини йўқота олмайди дея, ќеч ким кафолат бермайди.
Масалан, «Some sections of the American press are upping the case still further by using an even, more emotive term cyberrape to describe the actions of Jake Baker, a 20-year-old American student»
20-ёшли америкалик талаба Джейк Байкернинг ќаракатларига, айрим америка нашриёти билимлари худди оловга ёђни тўкиб юборгандек, ўта таъсирли ибора кибер – зўрлашни қўлламоқдалар.
Айрим ќолларда ўша бир хил компонентнингёзилишини изчил эмаслигини ќам кузатиш мумкин. «man-made» сўзига келсак, «сунъий яратилган одам» яъни клон деб таржима қилиниб, шу сўзнинг 6% алоќида, 82% - чизиқча орқали, 12% эса қўшилиб ёзилганини кузатиш мумкин.
Қўшма сўз таркибига кирувчи компонентларни таќлил қилиш, таржимоннинг уларнинг лексик маъноларини билган ќолда бутун комплекс мазмуни аниқлашга имконият яратиб беради.
Graphite bombing caused power lines destruction turning off life – supports in Belgrade hospitals. Кўриб турганингиздек, «Life – supports» неологизми икки мустақил сўз яъни «life» (ќаёт) «support» (қўллаб – қуватламоқ)дан ташкил топган. Демак, гап ќаётни қўллаб – қуватлаш учун керак бўлган восита ёки бўлмаса, яшаш учун кураш десак, шунга кўра кўплик - «S» қўшимчасининг «support» қушилиши ўша сўзнинг кўплик шаклидаги саналадиган от эканлигидан далолат беради.
Шундай қилиб, матнга эътибор берган ќолда бу неололизмни «ќаётни таъминловчи» мослама деб таржима қилиш мумкин.
Графит бомбалар орқали портлаш вақтида электр узатгичларни шикаслаган бу нарса Белград касалхоналаридаги ќаётни таъминловчи мосламани учишига сабаб бўлади.
«In» Элементи орқали неологизмлар ясаш. Лексик система ўзида бир қанча сўз қурилиши жараёнлари бирлашуви асосида янги функцияларни уйђунлаштириши мумкин. Шу сабабли «Fall – out» янги атомли портлашдан сўнг ќаво орқали тушувчи чанг, зарра дейилиб, бир вақтнинг ўзида ќам мураккаб бођланиш ќам маъносини ўзгартириш кузатилмоқда. «Ad-lib», «to improvise» тез англаш, устроит бу сўзда қисқартириш, икки сўзнинг қўшилиши ва ўз қиёфасини ўзгартириш кабилар лотин тилидан кирган сўзлар натижасидир. Қуйидаги J.B.Priesttey томонидан киритилган (ишланган) «admiss» сўзнинг маъноси қиёслашимиз мумкин.
Сўзлар қўшилиши, ясалиши натижасида пайдо бўладиган сўз шаклларининг янги маъносига ќам эътибор қаратиш жоиздир. «Teach-in» сўзи талабалар йиђилиши ёки куннинг долзарб масаласи бўлган бир қанча семинарлари, дейилса, унинг том маъноси эътирозли намоиш тушунчасига эгадир. Бунга ўхшаш турдаги моделлар тез-тез учрайди. «Sleep-in», «lie-in», «stay-in» «play-in» кабилар.
Юқоридаги компанентларда «эътибор» ва жой тушунчаси доимо мавжуддир. «in» компоненти орқали сўз ясашга бир қанча мисоллар кўрсатамиз.
«Sit-in», «teach-in» каби янги сўзлар америка газеталарида яқиндан бери пайдо бўла бошлади. Американинг Вьетнамга тажавузкорлик пайтданоқ кенг қўлланила бошлаган. Бу сўзларнинг кўпчилигининг пайдо бўлиши – ўша шармандалик урушига қарши бўлган америка ёшларининг норозилик ќаракатлари билан бођлиқ. «talk-in», «teach-in» сўзлари илк бор маъноси – Вьетнамдаги урушга қарши митинги маъноларини англатган эди. Ќозир эса бу сўзларнинг маънолари кенгайиб, учрашувлар мазмунини очиб бериш мақсадида ишлатилмоқда. Бу турга таалуқли бўлган бошқа сўзлар қаторига қуйидаги сўзлар киради. Масалан, «stay-in», «ride-in»,«Ride-in» Автобусларда ќабашларни йўл ќақини тўлашдаги камситишга норозилик ќаракати. «fish-in» – Америка индецларига балиқ ушлашда, территория чегараловига қарши норозилик ќаракати. «sit-in» – Барќам берилган норозилик кураши.
Ќозирги вақтларда – «in» элементи орқали ясалган кўп янги сўзларда мусобоқа конкурс, танлов, конференция, турнир мазмунларини очиб берилмоқда. Масалан, «Reite – in» декламаторлар конкурси, «Fly-in» ќаво йўлларининг асосий паради, «Swim-in» сузиш мусобоқаси, «lobby-in» сиёсий саволларга оид конференция.
Shortening. Сўзларни қисқартириш усулининг жиддий тараққиёти бу вақтнинг тежалиши ва қийинчиликларни олдини мақсадига йўналтирилган.
Сўзларнинг шаклан қисқарганлиги ва маъносининг тўла сақланганлиги нафақат шу тилдаги сўзларда, балки бошқа тилдан кириб келган сузларда ќам яққол кўзга ташланада. «bionicsСўз қўшилиши ва ясалишининг кенг энг керакли жиќати бу сўзлар ўзининг маъноли ќолатини ўзгартиришидир. Бу кўринишлар авваллари, фақат техникага оид бўлган юнон ва лотин сўзларидан олинган сўзларини бођлашда кўп ишлатиради. Биламизки, қисқартиришда иккита узоқдан битта бутунлигича, иккинчиси эса қисқарган ќолда ёки бўлмаса икковининг ќам қисқарган ќолда бирлаштиришиши орқали ясалади.
Масалан, «forex reserve» (forex=foreignt exchange) чет эл валютаси заќираси. «impex transactions» – (impex=import + export) -импорт – экспорт шартномаси.
Сўзларни қисқартиришга хос бўлган хусусиятлар газета услубидаги сарловќаларидаги янги қисқартма неологизмларда мужассам этади. Қисқартириш жараёнидаги сўз ва сўз бирикмасига ќаммадан ќам олдин ижтимоий факторлар таъсир кўрсатади. Бу ўз навбатида илмий – техник жараён ташкилотларини қисқа қилиб, номлашга бўлган эќтиёжнинг бирдан ўсиб кетиши, телеграфнинг пайдо бўлиши, тил бирликларини ишлатишда вақтдан ютиш, ахборот тизимининг ривожланиши, кенг доирада қўлловчилар учун қисқармаларни эслаб қолиш учун имконият демакдир. Айрим инглиз газеталарида учрайдиган қисқартмалар, аслида газета услубида дунёга келган бўлсада улур ќамма нутқ услублари учун кенг қўлланилади. Лекин, газета услубида қўлланилмайдиган қисқартмалар ќам мавжуд.
Учинчидан эса техник адабиётдан газета услубига кириб келган қисқармалар ќам мавжуд. Њқувчи газетани ўқир экан, зудлик билан ривожланган сиёсий жараёнларни ўз ичига олган қисқартмаларга дуч келади ва уларни мазмунини луђатлардан топа олмайди. Янги сиёсий партиялар, ташкилотлар, ќаттоки, қурол – ярођларнинг янги турлари, янги мамлакатлар пайдо бўла бошлаган. Ва, уларнинг узун номлари одамлар томонидан кенг қўлланилиб, ќатто қисқартилиб ќам кетади. Сўз ясашнинг бу усулида асосий эътиборни бош ќарфларни қисман қисқариши қайсики, элементларнинг биридагина бош ќарф мавжудлигидадир. Масалан, «B-unit» (Dardays currency unit) Банкнинг халқаро бирлиги (Барклейз Банк интернейшинл). Feolwire – федирал заќира банкларининг (АКШ) электрон алоқа системаси.
Suffixation. Талабанинг янги сўз ќақидаги тушунчасини шаклланишида, албатта ўша сўзнинг қандай ясалганлиги аќамият касб этади. Лекин, ўзакка нотўђри суффикс қўшиши орқали сўз нотўђри ясалиши ва унинг мазмун жиќатдан ёритишига тўсқинлик қилиши мумкин. Масалан янги ясалган «automation» сўз «Маќсулотнинг автоматик назорати» деб таржима қилинса-да, «automatic» ўзагига кенг тарқалган. «tion» суффикси нотўђри қўшилган. Бу суффикс фақатгина «automate» феълига тўђри келиши мумкин эди. «re-», «anti-», «de» , «un-» каби префикслар ва «self-», «super-» ва бошқалар шулар қаторига киради. «anti-flash»- кўзларни ќимояловчи восита, «resit» – иккинчи маротаба ёзма имтиќанни топшириш, «rehause» – to move afamily, acommunity.
Semi – affixaton. Семи – аффикслар бу қайси – ки кўп қўлланилмайдиган ёки жоиз бўлса истесно ќолатда талқин қилиниб, ќозирда улар мустақил гуруќ сифатида шаклланмоқдалар. Шуниси эътиборлики, «person» сўзи семиаффикс «man» сўзнинг ўрнида ишлатилиши натижасида бошқа лингвистик, ќолат, (маъно) сабабни, яъни касбий атамаларни род ажратувчи бўлиб эмас, балки жинсларни камситмасликнинг бир кўринишидир. Масалан, «chairman»= «chairperon,» «policeperson»
Семи–аффикслар гуруќи мавќумлашган атамалар шакллари натижасида кўпаймоқда,ва улар сўзнинг ёки ибораларнинг бир қисми сифатида қўлланилиб, асосий сўзнинг маъносини бераётгандек кўринади. «Workaholic» – «Ишга муккасидан кетган шахс» маъносини беради ва қолганлари ќам шу каби ahcholic, footballaholic, bookaholic сўзларни изоќлаб ўтириш ќожат йўқдир. Қуйидаги «Washeteria» сўзининг маъноси ўз – ўзига хизмат кўрсатиш корхонаси маъносида келмоқда.
Баъзи сўзлар сўз ясалишда элемент сифатида кўп ишлатилиши натижасида ясама сўзлар, қўшма сўзларнинг фарқланиши анча мавќумлашади. Қуйидаги бир қанча неологизмларнинг маъноси «ќаёли доим шу нарса билан» доир. Бу кўпинча «mad» ва «happy» сўзларида кўрамиз. «money-mad», «speed-mad», «movie-mad», «auto-happy», «trigger-happy», «footlight-happy».
Уларнинг тўхтовсиз маќсулдорлигига қарамай, биз ќали ќам уларни қўшма сўз деб тушунамиз ва бу ќалигича аниқлаштирилмаган. Бизнинг тадқиқотимизда фақатгина ќозирги кун сўзларнинг шаклланишидаги уларнинг қўлланиши ва ривожи билан бођлиқ бир неча кўринишларга қисқача тўхталиб ўтилди. Китобхон (ўқувчи) янги инглиз тили пайдо бўлиш сўзларининг аниқ далили маълумотларини луђатшунослик манбалари орқали билишлари мумкин.
Conversion. Неологизмлар бундан ташқари, конверсия усули орқали ќам ясалади. Конверсия деганимизда биз сўзнинг бошқа сўз туркумига функционал ўтишини тушунамиз. Бу инглиз тилида пайдо бўлаётган неологизмларнинг яна бир манбаи ќисобланади. Айнан бир сўз ќар хил сўз туркуми мисолида ишлатилади. Лекин, айрим олимлар (А.И.Смирницкий В.Н.Ярцева) конверцияни сўз ясашнинг ќаракати дегани билан у ўз манбаларига кўра ононимлик сўз ясаганда ќам улар парадигмаси жиќатидан фарқ қилади. Масалан, ќозирги интернет тармођида «E-mail /me/us/you ни» кўриш мумкин. Синтактик матннинг ўтимли феьлга тегишли эканлигини аниқ кўрсатади. Шунинг учун «e-mail» сўзнинг мазмунини билган ќолда «E-mail» (электрон почта)ни «Электрон почта орқали ахборот жўнатиш» деб таржима қилинади. Демак, «Email»-(от, электрон почта), «Email me» – (феьл, электрон почта орқали жўнатиш).
Бундан ташқари, конверция орқали янги сўз ясаш газета лексикасида кенг ёйилган газета услубининг ўзига хос хусусиятларидан бири кўп миқдордаги сўзларни конверция орқали ясалганлигидир. Буларнинг кўпчилиги отдан феьл ёки феьлдан от ясаш орқали ясалган. Янги ясалган сўзларда ќам ќар доим ќам мазмун ривожланавермайди, фақатгина билвосита бођланган ќолатидагина яхши ривожланган бўлиши мумкин. Масалан, «to hit» – «a hit» жуфлигида от сўз туркумидаги мазмуннинг қизиқ равишда тараққай этганлигини кўриш мумкин. Кўп ўтказишлар ва мазмунни қайтадан идрок қилиш натижасида «a hit» сўзи «омад» келтирувчи сўз маъносини беради. Анологик ривожланишни эса қуйидаги ќолларда қўллаш мумкин. «to print»–«a print» бу масаладан кўриниб турибдики, «print» отида «тираж» маъносини ривожланганлиги. «The total print of editions» - «Нашриётнинг умумий тиражи». «to cut» – феьлдан ясалган a cut оти қисқартма кесиш бекор қилиш маъноларини англатади. «Cut» оти айниқса «Morning Star» газета сарловќаларида кўпинча ишлатилади.
НЕОЛОГИЗМЛАРНИ ТАРЖИМА ҚИЛИШ УСУЛЛАРИ
Илмий матн, газета – публицистик жанри учун неологизмларнинг характерли ќолатдир. Авваламбор, неологизмга қандай лексик бирликлар бўлишини кўриб чиқдик. Биринчидан, умумадабиётга кирган янги тушунчани ифодалаш учун ёки ќодиса ё нарса – буюмни англатиш учун юзага келган сўз ва сўз бирикмалар неологизмларнинг моќияти остида ётади. Иккинчидан, умумадабиёт тили тан олмаган сўз ва ифодалар ќам неологизмлар моќияти остида ётади.Неологизмнинг ёзув тилида ё бошқа тилда вужудга келиши жамият ќаётидаги маданий, илмий ва санъат соќасидаги турли ўзгаришларнинг натижасидир. Неологизмни биз 2 категорияда фарқ қилишимиз зарур.
1.Янги сўзлар;
2.Янги тушунчалар; (қайсики, эски лексик бирликда пайдо бўлган).
Таржимон учун иккала категория ќам аниқ қийинчиликларни юзага келтиради. Кўп ќолатларда бундай сўзларни русча – инглизча луђатлардан ќам топиш мумкин эмас, ќаттоки янги изоќли луђатда ќам бундай сўзларни топиш қийинчилик туђдиради. Ќар қандай луђат янги сўзларни ва тушунчаларни (қандай) қайд қилиш доирасида ќеч бўлмаганда бир йил орқада қолади. Уларнинг луђатда пайдо бўлиш муаммоси, неологизмларнинг вақтинчалик ёки давомийлигидадир. Неологизмлар ќам бошқа сўз ва фразеларга ўхшаб, айниқса, газета – публистик доирасида тез ва нохостан юзага келади ва бирон – бир нарсани аниқ бир ќолатда тасвирлаш учун қўлланилади. Шундай экан, неологизмларга хос муќим хусусият уларнинг окказионал эканлигидадир. Яъни уларнинг стандарт даражада тўђри қўлланилиш, қўлланилмаслигидир. Шунинг учун, инглиз тилида пайдо бўлаётган янги сўзларни луђатлардан топиш амри маќол, чунки улар тилда жуда тез пайдо бўлгани билан луђатларда секин пайдо бўлади. Неологизимларни таржима қилишда қуйидаги таржима усулларидан фойдаланилади.
1.Транскрипция.
2.Транслитерация.
3.Калькалаш.
4.Тасвирий ёки таърифий ифода.