2. Неологизм термини ќақида баъзи масалалар Неологизмларнинг ясалиши ва тилдаги ўрни

Неологизмларга мисоллар
«3 ^rd Job» - Ajob that is dirty, dangerous or demanding.
Particularly used with reference to jobs not popular with white male workers, so often taken by women or immigrants.
Atmark – A newly current word for the “at” character. Also called the “At sign” , “Commercial At”, “Commercial At Sign”.
Biffa Sniffer - One who investigates the contents of skips for recyclable material A “dumpster diver”
Derivation: from the name “Biffa” – a UK company operating waste skips.
Boujet – Boujet is the formal name for the symbol used by the Dublin Assay Office.
Capataz – The manager of a farm or estate.
Cosmoceutical – A cosmetic with active pharmaceutical ingrediengts.
Cosmocrat – A member of a supposed global ruling elite of cosmopolitan business people and administratons.
Rohu – An Indian carp Labeo rohita
Sasanami Chain – A precious metal chain link style deriving from the braiding and threading techniques of kumihimo, the Japanese art of plaited cords and braids.
Server farm - A large group of internet servers at asingle location.
Sestium – tradename of a web domain.
Signaway – Informal term used by “carpetbaggers” to define a clause used by mutual building societies to compel new account holders tosign over future windfall payments to charity.
Silicon Spires – Oxford. Term denotes the high-tech software and biotech companies establishing on the edge of Oxford, often as university spin – offs
Sovereign Sterling Silver – Sovereign Sterling Silver is the working name for a new formulation sterling silver alloy with approx 1 percent germanium. Developed by Peter Johns at Middlesex University and now commercially by Thessco Ltd of Shefflied.
Originally referred to as “Germanium Silver” the term Sovereign Sterling Silver is being registred as a trademark in conjunction with the patenting of the alloy.
Swoosh-ball - a from of circular logotype, a kind of dot, spiral or swoosh.
Ten-bagger- Ten – baggers are stocks that achieve a ten- fold gain (1000% very quickly. Often associated with Internet related stocks.
Davos – man – An Archetype of a supposed global ruling elite of cosmopolitical business people and administrators.
Devil’s delphinium – A telecom transmitter tower.
Dublin Core – An html browser language addition – recource description record that has come to be known as the Dublin Core.
Egypt + Bug – A problem in telecoms sofware whereby new dialing codes maynot be recognized, causing a system to dial international numbers, specifically in the example of 020 (London) being dialled as + 20 (international dial code for Egypt).
Fesnying – The ferm of venery for ferrets, as in “a fesnying of ferrets” the collecteve noun for ferrets.
Gonia – An Indian carp Labeo gonius.
G-mail – Electronic message sent on a GSM mobile phone by the SMS (short message services) facility.
Gleninsheen Gollar – The Gleninsheen Gollar is a gorger or neck ornament made from a sheet of pure gold, dating from approx 700 BC (The late Bronze Age). The term Gleninsheen Gollar is also a shorthand to describe a special mark on Irish silver.
Haemosexuality – The sexual basis of the vampire relationship.
Heshi – Small tube beada in shelll, orecious metal or stone. Also called “liquid silver”.
Nigroids – Trode mark name for a throat sweet containing liquorice block juice.
Noble Cause Corruption – Nation help by police officers that it is justifiable to fabricate or artificillly improve evidence to secure the conviction of a known criminal.
Octothorpe - -Octothorpe is one a number of names used for the symbol on telephanes and keyboards.
Ako called “number sigh”, “hash mark”, “sharp sign”, “scratch” or “gate”.
Paktong – Obsolete name for a Chinese silvery white metal alloy in the Nickel Silver fomily.
PCT – Paranoid Conspirdcy Theorist.
Parakkroysis – The strikking of a slightly wrong note in an otherwise tuneful harmony.
Reticule – The keyboard symbol.
Hutber’s Law – Hutber’s Law is a mosk scienfifi Law in the tradition of Parkinson’s Law.
It stases: “Impovement means Deterioration”.
Iscador – A purported anti – cancer drug treatment derived from Europan Misletoe Viccum album.
An aqucous, extroct is produced by the Institute Hiscia in Switzerland, under the trade name Iscador. The drug is also known under the names Viscumalbum, Plenosol, Helixor. And Iscucin. Not scientifically recognized as a pharmaceutical.
Kanban – A manyfacturing strategy in which pars are produced or delivered onky ds needed; just-in-time (JIT).
La Buena Onda – Literary “the good wave” a movement in Latin – American Lilm making.
Larra Therapy – The medical use of maggots as anti – bacterial wound dressing.
Linezolid – Linezolid is the first in a new class of Synthetic ahtibacterial drugs, called oxazolidinones, designed to theat a number of drug – resistant bacterial infections. Also know by its trademark name of Zyvox.
MaggotDebridement Therapy – Maggot Debridement Therapy (MDT) is the medical use of live maggots (bly larvae) for dedning non – healing wounds.
Mariculture – Another world for aquaculture, fish farming.
Marron – A large Freshwater crayfish species Cherax tenuimanus native to the main permanent rivers in the forested, high – rainfall south – west of Western Australiol.
Distinguished from the yabby any of a group of freshmater crustaceans fo und in south – eastern and central (Australid).
Mockintosh – Objects and designs inspired by the works of Charles Rennie Mackintosh, especially When fawdry and debased.
MRSA – Methicillin – resestant Staphylococcus aureus.
Tennis bracelet – Tennis Bracelet is another name for Eternity Bracelet – a continuous circler of small diamonds.
Twoc – Joyride. Totwoo in police, legal and criminal slang means to joyride, to steal a car Also becoming more popularly used as a Synonym for steal.
***
Фаннинг ва саноатнинг шиддат билан ривожланиши бир қанча янги сўзларнинг юзага келишига, эскиларнинг маъносини ўзгартиришга олиб келади.
“SMS”, “internet”, “email”, ва бошқалар. Етарлича, алоқа, қонунлар минимум вақтда максимум белгиларни талаб қилади. Бу талабни қабул қилишда адаптив лексик система фақатгина янги бирликлар қўшиб, қўймай балки, сўз ясашнинг ва сўз шаклларини ташкил этиш йўлларни ќам қайтадан ўзгартиради.
Шунинг учун 60-йилларда кашф қилинган радио ускунаси худди радио ихтироси яъни “radio detection” ва “ranging” жиринглаш шаклидан қисқартирилиб, “radar” га ўтади. Булардан ташқари, социал тўнтаришлар даврида ќам тилга кўплаб янги неолагизмлар кириб келган.
Буюк социал ревалюциядан кейин рус тилида талабларга кўра диққатга молик янги сўзлар сўз бирикмалар билан бойиди, у янги социалист маќсулоти сифатида кўтарилади ва янги давлатнинг шиддати, социол, маданияти, техника ва фан билан ўсаётганини билдиради. Умуман олганда ўшандай бир қанча инглизча сўзлар, интернационал характерга эга бўлиб қолди.
Тил луђати хорижий сўзлар билан қўшма сўзлар ясалган сўзлар билан туриши мумкин. Баъзан, янги ўзаклар яратилади. Лекин, ўзак яратиш деярли ноёб ќолат. Замонавий инглиз тилида бу сўзлар талабга биноан:
“Kodak, nylon, gas” сўзлари билан ифодаланиш мумкин. ХХ аср бошларида замон фан ва техник тилга қуйидаги сўзларни олиб кирди.
“Antenna”, “static”, “thermos bottle”, “television” бир қанча ќарбий атамаларни ќам “camouflage”, “dreadnought”, “hanger” ва бошқалар. Айни бир замонда айниқса охирги 1000 йилликда шунчалар, нарсалар кашф қилиндики, юзлаб янги сўзлар юзага келиб, бир қанча эскилари эса янги маъно берди. “Bussiness” сўзлар аслида «хавотир», «ђамхўрлиги» «ёлђизлик» маъноларини англатган.
XVIII асарнинг ўрталарида эќтиёжга кўра пайдо бўлган “railway” сўзи ёлђон тўсиқ маъносини бериш учун мавжуд бўлган қачон, бўђ машинаси, яъни «парвоз» пайдо бўлганда темир йўлларга эќтиёж сезилиб, “rialway” юзага келади.
Тил тарихини ўрганар эканмиз, биз амин бўламизки, кўплаб сўзлар ўзгаришларга қарамай, аслиятнинг туб маъносини сақлаб қолган, лекин айрим ќолатларда бу нарса умуман йўқолиб кетган. Шундай қилиб, ўтган вақт мобайнида янги сўз тилнинг луђат қатламига қабул қилинади ва янги деб саналишдан сабабларга кўра у тил луђат таркибига қабул қилинмаслиги ќам мумкин. Неологизмларнинг тақдирини айтиб бўлмайди. Айримлари қисқа вақт яшаса,колганлари эса аксинча яхши қабул қилиниб, луђат таркибига қолади.Луђат таркибига кириб қолган сўзлар келгусидаги неологизмлар учун асос манба сифатида хизмат қилади. Масалан, “gimmick”, “gimmickry”, “gimmicky” “Jip” (тўђнођич турини англатувчи тақлид сўз, (ўқнинг товуши) олдинги – биринчи маъносини “tozip” – феьл (бир жойдан бошқа жойга ўтказмоқ) дан ќозирги вақтда “Zipper”, “Zippy” деган янги неологизмлар пайдо бўлмоқда. Демак, бир неологизмнинг юзага келиши, иккинчининг ќам пайдо бўлишга имконият беради.
Бу эса, таржимон учун қулайлик яратади, чунки у сўз таркиби жиќатдан унинг мазмунини аниқлай олиш имконини туђилади. Неологизмлар оддий сўз мисолида қабул қилиниши керак,чунки неологизмларнинг луђат таркибида йўқлиги, унинг таржимаси учун тўсқинлик қила олмайди.
Таржимоннинг тажрибаси айнан таржимасиз сўзларнинг мазмунини очиб, уни луђат таркибига киргизишда хазина бўлиб хизмат қилади. Янги сўзнинг маъноси аниқ бўлганда, ќар қандай ќолатда воситалар орқали у сўзни бериш имконияти туђилади.
Шундай қилиб, инглиз тилидаги неологизмларни ўзбек тилига таржима қилишда икки босқичдан ўтилади. Неологизм маъносини аниқлаш (қачонки таржимон охирги нашрда чиққан инглизча изоќли луђатларга мурожат қилади, ёки матн ё сўзнинг таркибига кўра унинг мазмунини аниқлаш).

1. 
   Њзбек тилидаги воситалар орқали янги сўзнинг мазмунини бериш, айнан; транскрипция, транслетерация, калькалаш тасвирий таржима.
   

Неологизмларни таржима қилишда қайси босқичдан фойдаланиш хусусига тўхталсак, бу кўпчилик субъект факторларга бођлиқ.
Масалан, таржимоннинг шахсига, унинг интеллектига, унинг қобилияти ва таржимасига, абстракт – мавќум тушунчалар билан ишлашига таржима қилиш жараёнига ва матн услубига ќам бођлиқ.
Бу борада «таржима назарияси» фани стилистика, морфология, лексикология фанларини бирлаштириб туради. Чунки, ќар бир янги сўз (неологизм) таржима қилинаётган жараёнда ушбу фанлар билан алоқа қилмасдан умуман иложимиз йўқ.