2-mutaxassislik 2-kurs 201-guruh talabasi Turaboyev Akmalning,,O’zbek adabiyoti tarixi” fanidan

2. “Qutadg‘u bilig” asarida obrazlar talqini masalasi

Dostonda to‘rt asosiy qahramon bor. Ularning har biriga ramzan muayyan bir ezgu tushuncha – ma’naviy qadriyatning timsoli yanglig‘ qaralib, alohida ma’no-mazmun yuklatilgan. Kuntug‘di (chiqqan Quyosh) – elig, ya’ni hukmdor. U adolat ramzi bo‘lib kelgan. Oyto‘ldi (to‘lgan Oy) – vazir. U baxt va davlat ramzi hisoblanadi. O‘gdulmish (aqlga to‘lgan) – vazirning o‘g‘li. U aql va zakovat ramzi yanglig‘ tasvirlangan. O‘zg‘urmish (uyg‘ongan) – vazirning qarindoshi. U asarda qanoat, ofiyat, ya’ni sog‘lomlik ramzi sifatida qalamga olingan.

Men shu to‘rt tushuncha ustida fikr yuritdim, deydi shoirning o‘zi:
Bu to‘rt nang uza so‘zladim men so‘zug,
O‘qisa ochilg‘ay yetig qil ko‘zug.
(So‘zni shu to‘rt narsa ustida yuritdim,
Uni o‘qib, tushunilsa, ro‘shnolik bo‘ladi, ko‘zingni och.)

“Qutadg‘u bilig” yo‘nalishi va maqsadiga ko‘ra, didaktik asar. O ‘z

davrining, turli toifa odamlaming komil, sog‘lom va illatlardan xoli jamiyat bo‘lishi uchun yo‘l-yo‘riq ko'rsatadigan pandnoma. Har bir toifaga mansub odam - hukmdordan tortib oddiy fuqarogacha go‘zal xulqli, rostgo‘y bo‘lishi lozim.
Yusuf hamma toifaga bir xil andazada yondashmaydi. Uning turli
toifaga qo‘ygan talablari bir-birini takrorlamaydi. U quyidagi toifalarga
tavsif berar ekan, har bir toifaning qiyofasini ham, ichki olamini ham
kitobxon ko‘z o‘ngida gavdalantiradi: