|
t/r
|
Ko’rsatkichlar
|
Bazis yil
|
Joriy yil
|
1.
|
Tovar mahsuloti (taqqoslama baholarda), mlnso’m
|
238564
|
254209
|
2.
|
Ishchilarning o’rtacha ro’yxatdagi soni, kishi
|
2300
|
2180
|
3.
|
Yil davomida ishchilar tomonidan ishlangan kishi/kunlari soni
|
552000
|
501400
|
4.
|
Yil davomida ishchilar tomonidan ishlangan kishi/soatlari soni
|
3974000
|
3910920
|
Hisoblang:
Har bir yil bo’yicha ishchilarning o’rtacha soatlik, kunlik va yillik unumdorligini va ularning dinamikasini.
Masala. Bir turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Korxonalar
|
1-chorak
|
2-chorak
|
Ishlab chiqarilgan buyumlar, dona
|
Sarflangan
ish vaqti,
kishi-soat
|
Ishlab chiqarilgan buyumlar, dona
|
Sarflangan
ish vaqti, kishi-soat
|
1.
2.
|
25000
50000
|
5000
5000
|
42000
55000
|
7000
5000
|
Hisoblang.
har bir chorakda alohida korxonalar va ikkala korxona bo’yicha mehnat unumdorligining darajalarini;
har bir korxona bo’yicha mehnat unumdorligining alohida indekslarini;
mehnat unumdorligining umumiy(o’zgaruvchan va o’zgarmas tarkibli hamda tarkibiy siljish) indekslarini.
Masala. Tsexlar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud:
Tsex
|
Jami ishlangan vaqt,
kishi-soat
|
2020- yilda 2019- yilga nisbatan mehnat unumdorligining o’sishi, %
|
2019-y.
|
2020-y.
|
1.
2.
|
2360
1100
|
2380
1090
|
+5,5
+2,8
|
Hisoblang:
1) korxona bo’yicha mehnat unumdorligining umumiy indeksini;
2) mehnat unumdorligining o’sishi hisobiga tejalgan ish vaqtini.
Masala. Viloyat bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:
№
|
Ko’rsatkichlar
|
Davrlar
|
Qo’shimcha o’zgarishlar
|
bazis
|
joriy
|
mutlaq
|
nisbiy%
|
1
|
Qo’shilgan qiymat (solishtirma baholarda), mln so’m
|
3150
|
4200
|
|
|
2
|
Asosiy kapitalning o’rtacha yillik qiymati (solishtirma baholarda), mln so’m
|
2625
|
2800
|
|
|
3
|
Xodimlarning o’rtacha yillik soni, kishi
|
525
|
500
|
|
|
4
|
Asosiy kapital qaytimi
|
|
|
|
|
5
|
Mehnatni asosiy kapital bilan qurollanishi,mlnso’m/kishi
|
|
|
|
|
6
|
Mehnat unumdorligi, mlnso’m/kishi
|
|
|
|
|
Aniqlang:
1) bo’sh kataklarni hisoblab to’ldiring;
2) qo’shilgan qiymat hajmining o’zgarishiga ta’sir etgan omillar hissasini (mutlaq va nisbiy ko’rsatkichlar);
3) mehnatning asosiy kapital bilan qurollanishi, asosiy kapital qaytimi va mehnat unumdorligi ko’rsatkichlarining o’zaro bog’liqligini.
Masala. Sanoat korxonalari bo’yicha quyidagilar berilgan:
Korxonalar
|
Mehnat haqi fondi, mln so’m
|
Mahsulot hajmi bo’yicha reja bajarilishi, %
|
Xodimlar
|
Ishchilar
|
Reja
|
Haqiqatda
|
Reja
|
Haqiqatda
|
1.
2.
3.
|
9370
24420
18500
|
9320
24400
18500
|
780
906
620
|
770
928
620
|
105,2
98,4
103,4
|
Jami ishchi-xodimlar mehnat haqi fondi bo’yicha tejalgan (ortiqcha sarflangan) hajmni hisoblang.
Izoh: qayta hisoblash koeffisiyenti 0,7ga teng.
Masala. Ishlab chiqarish birlashmalari bo’yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud:
Birlashmalar
|
Bazis yil
|
Joriy yil
|
Ishchilarning mehnat haqi fondi,
mln so’m
|
Ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi
|
Ishchilarning mehnat haqi fondi, mln so’m
|
Ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi
|
1
2
3
|
13320,0
3839,9
7390,8
|
7400
1847
3480
|
14060,0
3747,44
7703,4
|
7400
1862
3470
|
Hisoblang:
1) o’rtacha mehnat haqining o’zgaruvchan, doimiy tarkibli va tuzilmaviy siljishlari indekslarini;
2) indekslar o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni. Xulosa qiling.
Masala. Zavod bo’yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
Sex-lar
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi
|
ishchilarning mehnat haqi fondi,
mln so’m
|
ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi
|
ishchilarning mehnat haqi fondi,
mln so’m
|
1
2
3
|
26
87
40
|
59,8
269,7
116,0
|
15
85
47
|
36,0
272,0
141,0
|
Ishchilar mehnat haqi fondining umumiy o’zgarishini aniqlang (mutlaq va nisbiy miqdorlarda):
a) o’rtacha mehnat haqi darajasining o’zgarishi hisobiga;
b) ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha sonining o’zgarishi hisobiga.
Masala. YaIMning tarkibiga kiradigan unsurlar to’g’risida quyidagi shartli ma’lumotlar berilgan (mlrdso’m):
Shaxsiy iste’mol xarajatlari 2450
Transfert to’lovlari 120
Arenda (ijara) haqi 140
Kapital iste’moli uchun ajratmalar (amortizatsiya) 270
Sotsial sug’urta uchun badallar 200
Foiz stavkasi 130
Mulkdan kelgan daromadlar 310
Dividendlar 160
Yollangan xodimlarning ish haqlari 2210
Biznesga egri soliqlar 180
Korporatsiyalarning taqsimlanmagan foydalari 210
Yakka shaxslarga soliq 260
Korporatsiyalar foydasiga soliq 190
Korporatsiyalar foydasi 560
Tovar va xizmatlarning davlat xaridi 720
Sof xususiy ichki investitsiyalar 330
Shaxsiy jamg’armalar 160
Sof eksport 30
1. YAIMning hajmini aniqlang:
a) tovar va xizmatlarni xarid qilish xarajatlarining yig’indisi bo’yicha;
b) tovar va xizmatlar ishlab chiqarish jarayonida hosil etilgan daromadlar yig’indisi bo’yicha;
2. SIM hajmini aniqlang.
Masala. Mintaqa bo’yicha yil davomida birlamchi daromadlarning taqsimlanishi to’g’risida quyidagi shartli ma’lumotlar berilgan (joriy baholarda, mlrd so’m)
Iqtisodiyotning yalpi foydasi va yalpi aralash daromadlar 736,4
Shu jumladan asosiy kapital iste’moli 413,7
Yollangan xodimlarning ish haqi 706,5
Ishlab chiqarish va importga sof soliqlar 185,8
“Qolgan dunyo”dagi mulkdan olingan daromadlar 18,2
“Qolgan dunyo”ga mulkdan berilgan daromadlar 32,2
Mamlakat rezidentlarining xorijdan olgan joriy transfertlari saldosi:
a) xayriya 0,6
b) sovg’alar 0,2
Aniqlang:
1) Yalpi ichki mahsulotni (YAIM);
2) Yalpi milliy daromadni (YAMD);
3) Iqtisodiyotning sof foydasini (ISF);
4) Yalpi ixtiyoridagi daromadni (YAID);
5) Sof ixtiyoridagi daromadni (SID).
Masala. Mamlakat bo’yicha quyidagi yillik shartli ma’lumotlar mavjud (joriy baholarda, mlrd so’m):
Asosiy baholarda ishlab chiqarish 28054
Mahsulot va importga soliqlar 1964
Mahsulot va importga subsidiya 594
Oraliq iste’moli 13124
Iqtisodiyotning yalpi foydasi va yalpi aralash daromadlar 7364
Yollangan xodimlarning mehnat haqi 7078
Ishlab chiqarish va importga soliqlar 2454
Ishlab chiqarish va importga subsidiya 596
Pirovard istemol sarflari 11021
shu jumlardan:
a) uy xo’jaliklariniki 7627
b) davlat muassasalariniki 3056
v) uy xo’jaligiga xizmat ko’rsatuvchi notijorat
tashkilotlariniki 338
Yalpi jamg’arma 3828
shu jumladan:
a) asosiy kapitalning yalpi jamg’armasi 3294
b) moddiy aylanma vositalar g’amlamasining o’zgarishi 534
11. Tovar va xizmatlarning sof eksporti 655
12. Statistik tafovut ?
Bozor baholarida YAIMning hajmini aniqlang:
1) ishlab chiqarish usulida
2) taqsimlash usulida
3) pirovard foydalanish usulida.
Masala. Quyidagi ma’lumotlar mavjud (joriy baholarda, mlrd so’m)
Asosiy baholarda tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish 2806,4
Oraliq iste’moli 1312,4
Mahsulot va importga soliqlar 196,4
Mahsulot va importga subsidiya 59,4
“Qolgan dunyo”dagi ishlab chiqarishdan olingan va unga berilgan
birlamchi daromadlarning saldosi -1,3
“Qolgan dunyo”dan olingan va unga berilgan
joriy transfertlar saldosi 0,7
Pirovard iste’mol sarflari 1102,0
shu jumladan:
a) uy xo’jaliklariniki 762,7
b) davlat muassasalariniki 305,6
d) uy xo’jaligiga xizmat ko’rsatuvchi notijorat
tashkilotlariniki 33,7
Asosiy kapitalning yalpi jamg’armasi 329,4
Moddiy aylanma vositalar g’amlamasining o’zgarishi 128,9
“Qolgan dunyo”dan olingan va unga berilgan
kapital transfertlar qoldig’i -1,5
“Qolgan dunyo”dagi mulkdan olingan daromadlar 18,2
“Qolgan dunyo”ga mulkdan berilgan daromadlar 32,1
Tovar va xizmatlar importi 362,6
Tovar va xizmatlar eksporti 428,1
Aniqlang:
1) ishlab chikarish usulida bozor bahosidagi YAIMni;
2) yalpi milliy daromadni;
3) yalpi jamg’armani;
4) yalpi ixtiyoridagi daromadni;
5) pirovard foydalanish usulida bozor bahosidagi YAIMni;
6) statistik tafovutni.
YAIMni takror ishlab chiqarishning har bir bosqichidagi strukturasini grafikda tasvirlang.
Masala. Quyidagi shartli ma’lumotlar asosida bozor bahosidagi YAIMni ishlab chiqarish va taqsimlash usullarida aniqlang hamda YAIMning indeks-deflyatorini hisoblang.
Do'stlaringiz bilan baham: |
