2 мавзу. O‘zbekiston respublikasida logistika xizmatining huquqiy asoslari. Logistika tizimining zamonaviy kontseptsiyasi

7-Расм. Логистикаривожланишинингучинчибосқичи:логистикжараёништирокчиларинингйиғиндисиумумийлашиббормоқда
3-жадвал
Логистикасоҳаларинингвалогистикфункцияларнибажаришнингмақсадвавазифалари

Логистикфунксияёкилогистикасоҳасинингноми	Мақсадвавазифалар
Функционалсоҳа – таъминот	Мақсад– ишлабчиқаришнингмоддийресурсларгабўлган эҳтиёжинимумкинбўлганмаксималсамарадорликбиланқондириш Вазифалар: • моддийресурсларгабўлган эҳтиёжнианиқлаш • харидларбозоринитадқиқ этиш • этказибберувчиларнибаҳолашватанлаш • харидларниамалгаошириш • харидларамалгаоширилишининазоратқилишвабаҳолаш • харидларбюджетинитайёрлаш • бошқавазифалар
Функционалсоҳа – тақсимот (тақсимотлогистикаси; савдологистикаси, дистрибуцияважисмонийтақсимот)	Мақсад– логистикфунксияларватайёрмаҳсулотҳамдаунгахизматкўрсатишниишлабчиқарувчиларданёкиулгуржисавдокомпанияларидансўнггиёкиоралиқистеъмолчиларгачабўлганҳаракатланишиоперациялариниинтеграциялашганбошқаруви Микродаражадагивазифалар: • буюртманиқабулқилишвақайтаишлашниташкил этиш • қадоқтури, комплектацияваҳ. танлаш • этказибберишниташкил этишваташишниназоратқилиш • сотувданкейингихизматкўрсатишниташкил этиш Макродаражадагивазифалар: • тақсимоттизимини (тақсимотканалларини) танлашвабарпо этиш • хизматкўрсатилаётганҳудуддагиомборхоналарнингоптималсонинианиқлаш • хизматкўрсатилаётганҳудуддатақсимотмарказлари (омборхоналар)нингоптималжойлашувинианиқлаш
Функционалсоҳа – ишлабчиқаришоперацияларинибошқариш(Оператионманагемент)	Мақсад–ишлабчиқаришоперацияларинибошқаришнилогистикёрдамбилантаъминлаш Вазифалар: • тайёрмаҳсулот (ТМ) чиқаришнитезкор-календаррежалаштириш • ишлабчиқаришнингтехнологикжараёнларинитезкорбошқариш • умумийсифатназорати, стандартларватегишлисервисниузлуксизтаъминлаш • моддийресурслар (МР) этказибберишнистратегикватезкоррежалаштириш • ичкиишлабчиқаришомборхўжалигиниташкил этиш • ишлабчиқаришдаМРхаражатинипрогнозлаш, режалаштиришвамеъёрлаштириш • ичкиишлабчиқариштехнологиктранспортиишиниташкил этиш • барчапоғоналардаМР, тугалланмаганишлабчиқариш (ТИЧ), ТМзахираларинибошқариш • МРваТМнижисмонийтақсимлаш (ишлабчиқаришичида) вабошқалар
Логистикфункция – омборхонагақўйиш	Омборхонатармоғинишакллантириш, омборхонахўжалигинисамаралифаолиятиваомборхонадалогистикжараённибошқаришжараёнлариниқамраболади Вазифалар: • омборхонатуринитанлаш, омборхонақувватиниҳисоблаш • омборгақўйиштизиминитанлаш • таъминотватақсимотдаталабватаклифнитенглаштириш • юкларнибирлаштириш, ажратишваташиш • омборхонадалогистикжараённибошқаришниташкил этишватаъминлаш • омборхонадасақлашваюкларниқайтаишлашниташкил этишваб.
Логистикфункция – захираларнибошқариш	Корхонабизнесинингтурлисоҳаларинизахираларганисбатан, айримхоллардақарама-қаршибўлган, мақсадларинимувофиқлаштиришгахизматқиладиВазифалар: • харидлардатежаш (чегирмаларҳисобига) • ташишхаражатлариниқисқартириш • ишлабчиқаришватақсимотузлуксизлигинитаъминлаш • талабнингмавсумийўзгаришлариниҳисобгаолиш • логистиксервиссифатинияхшилаш • бошқалар
Логистикфункция – ташиш	Ортиш-тушириш, экспедиторликвабошқалогистикоперацияларжараёнларинингйиғиндиси Вазифалар: • транспортжараёнииштирокчиларинингтехникватехнологикбоғлиқлигинитаъминлаш, уларнингиқтисодийманфаатларинимувофиқлаштириш, ҳамдаомборхонагақўйишнингягонатизимлариданфойдаланиш • транспорттизимларинияратиш (шужумладантранспортйўлаклариватранспортзанжирлариниҳам) • транспорт-омборхўжалигинингтехнологикбирлигинитаъминлаш • ишлабчиқариш, транспортваомборхонажараёнларинибиргаликдарежалаштириш • транспортвоситаси (ТВ) туринитанлаш • этказибберишнинграционалйўналишинианиқлаш • ташувчива экспедиторнитанлаш

Мутахассисларнингфикрибўйича (експертбаҳолаш), логистиканиқўллаш²:

- захиралардаражасини 30-50%гакамайтириш;
- маҳсулотҳаракатланишвақтини 25-45%гақисқартириш;
- такрорийомборташишларини 1,5-2 маротабақисқартириш;
- автомобилдаташишхаражатларини 7-20%га, темирйўлдаташишхаражатларини 5-12%гақисқартиришимкониниберади.
Логистиканиқўллашсервиссоҳасидаҳам, ишлабчиқаришсоҳасидаҳаммеҳнатунумдорлигинианчаоширади. Мутахассисларнингбаҳолашича, 1980 йилларнингбошлариданАҚШдагийилликмеҳнатунумдорлигиошишининг (5-6%) ярми (2,5-3%) логистикаҳисобига эришилади. Логистикхаражатларнинг 1 фоизгақисқариши эса, сотувларҳажмининг 10 фоизгаошишига эквивалентлигианиқланган.
Логистиканижорийқилиш, ўзбеккорхоналариучунҳамдолзарбҳисобланади.