2 мавзу. O‘zbekiston respublikasida logistika xizmatining huquqiy asoslari. Logistika tizimining zamonaviy kontseptsiyasi

3.Логистикани ривожланиш босқичлари.
Замонавийиқтисодиётдалогистикафаниниривожланишинингқуйидагибосқичлариниажратадилар¹:
Биринчибосқич – 60чийилларгатўғрикелади, вамуомаласоҳасидамоддийоқимларнибошқаришучунлогистикёндашишниқўллашбилантавсифланади. Ушбудаврдаиккитаасосийқоидагариояқилишбошланди:

• 
  ишлабчиқаришваташишдагиалоҳидамавжудбўлганмоддийоқимларбошқарувнингягонатизимибиланўзаробоғлик эканлиги.
  
• 
  моддийресурсларжисмонийтақсимотинингайримфунксиялариниинтеграциялашувисезиларлииқтисодийсамараберишимумкинлиги.
  

Жисмонийтақсимотнингоптималлашувимасалалариҳаммавақткунтартибидатурган. Масалан, этказилаётганпартияларчастотасиваўлчаминингоптималлашуви, омборларжойлашишиваамалқилишинингоптималлашуви, транспортйўналишлариваграфикларинингоптималлашувиваҳоказо. Одатдаушбумасалаларалоҳида-алоҳидатарздаечилади, вабутизимлисамарадорликнитаъминламайди. Логистикёндашишнингхусусияти эса, уларнитизимлиечиминитопишданиборатдир.
Логистикаривожланишинингбиринчибосқичида,товармаҳсулотларниишлабчиқаришнингбарчажараёнларимустаҳкамўзароалоқаларга эгабўладилар. Масаланлогистикаривожланишинингбиринчибосқичидагимоддийоқимларҳаракатижараёнииштирокчиларининглогистикинтеграциялашувидаражаси, 5-расмдакўрсатилган.


5-Расм. Логистикаривожланишинингбиринчибосқичи – транспорт-омборжараёниинтеграцияси

Шуниҳамтаъкидлабўтишжоизки, моддийоқимларнибошқаришбўйичамасалаларнибиргаликдаечиш, уларниалоҳидаечишганисбатанмураккаброқдир. Бундабошқачауслублар, ҳамдамутахассисларнингбошқачатайёргарлигиталаб этилади.

ЛогистикаривожланишидагииккинчибосқичХХасрнинг 80чийилларигатўғрикелади. Ушбудаврдалогистиканингинтеграционасосикенгайиб, уишлабчиқаришжараёниниҳамқамраболди.


6-Расм. Логистикаривожланишинингиккинчибосқичи: ишлабчиқаришцехи, транспортваомборягонамеханизмсифатидаишюритабошлайди

Логистикаривожланишинуқтаиназаридан 80чийилларқуйидагиларбилантавсифланади:

• 
  жисмонийтақсимотқийматинингтезўсиши;
  
• 
  логистикжараёнларбошқарувиниамалгаоширувчименеджерларнингкасбиймаҳоратидаражасиниошиши;
  
• 
  логистикасоҳасидагиузоқмуддатлирежалаштириш;
  
• 
  ахбороттўплашвалогистикжараёнларниназоратқилишучункомпютерларнингкенгмиқёсдақўлланилиши;
  
• 
  80-чийилларда эришилганлогистикинтеграциядаражаси6расмданамойиш этилган.
  
• 
  жисмонийтақсимотнингмарказлашиши;
  
• 
  материалўтказувчизанжирлардазахираларнингкескинкамайиши;
  
• 
  тақсимотнингҳақиқийхаражатларинитўғрианиқланиши;
  
• 
  моддийоқимнингохиргиистеъмолчигачабўлганҳаракатиқийматинипасайтиришбўйичатадбирларнибелгилашваамалгаошириш.
  

Кўрибтурганимиздекбуерда, маҳсулотниишлабчиқаришвареализацияқилишомборватранспортнингўзарофаолиятигаишлабчиқаришнирежалаштиришҳамқўшилади. Бузахираларникамайтириш, буюртмаларниўзвақтидабажарилишиҳисобигахаридорларгахизматкўрсатишсифатиниошириш, ускуналарданфойдаланишнияхшилашимкониниберади.
Учинчи босқич эса ҳозирги вақтга тегишли бўлиб, у қуйидагилар билан тавсифланади:

• 
  бутун жаҳон иқтисодиётидаги бозор жараёнларини ташкил этиш ва бошқаришда фундаментал ўзгаришлар содир бўлади;
  
• 
  материал ўтказувчи субъектлар йиғиндиси умумийлашиб боради (7 расм)
  
• 
  моддий ва ахборот оқимларини тезда ўтишини таъминловчи, замонавий коммуникацион технологиялар, маҳсулот ҳаракатининг барча босқичлари мониторингини амалга оширишга имкон беради;
  
• 
  логистика соҳасида хизмат кўрсатиш билан шуғулланувчи тармоқлар ривожланади;
  

логистика консепсияси (унинг асосий қоидаси бу интеграциядир), таъминот, ишлаб чиқариш ва тақсимот занжирлари иштирокчиларининг кўпчилиги томонидан тан олина бошлайди.