2-mavzu: Mikroorganizmlarning morfologiyasi, tuzilishi va ko’payishi va klassifikatsiyasi

2-mavzu: Mikroorganizmlarning morfologiyasi, tuzilishi va ko’payishi va klassifikatsiyasi
Reja:

1. Mikroorganizmlar va ularning klassifikitsiyasi

2.Mikroorganizmlarning ko’payishi va tarqalishi

3. Mikoplazmlarni tuzilishi, ko’payishi va tarqalishi

Mikroorganizmlar va ularning klassifikatsiyasi

Mikroblar yer yuzidagi tirik organizmlarning eng qadimiysidir. Ba’zi olimlarning fikriga qaraganda avval hujayrasiz tirik organizmlar (arxebionlar, fotobiontlar) bo’lgan. Hayotning rivojlanishi oddiy organizmlardan murakkabroq organizmlarga qarab taraqiy etgan.

Ko’pgina mikroblarning xarakterli xususiyati ularning bir hujayraligidir. Boshqa mikroorganizmlardan ancha kattaroq bo’lgan zamburug’largina bundan mustasno. Mikroblar yer yuzida 3 milliard yil oldin paydo bo’lgan.

Tabiatda uchraydigan mikroorganizmlar:

1. Viruslar

2. Mikoplazmalar

3. Riketsiyalar

4. Bakteriyalar

5. Aktinomitsetlar

6. Zamburug’lar

Mikroorganizmlarning dunyosi keng va xilma-xil bo’lganligi sababli ularni tekshirish usullari doimo mukamal emas. Ularni klassifikatsiyalashda anchagina qiyinchiliklarga duch kelinadi. Ammo shunga qaramasdan, dunyoda mikroorganizmlarning bir-biriga o’xshash belgilari hisobga olinib, guruhlarga ajratilib klassifikatsiya qilinayapti.

Mikroorgnanizmlarni belgilashda binor (qo’shaloq) nomenklatura qo’llaniladi va o’ziga turkum hamda tur nomini oladi.

Eng oddiy toksinomik birligi tur, turlar birlashib turkumni, turkumlar birlashib oilani hosil qiladi. Oilalar tartiblarga birlashadi va tartiblar siniflarni tashkil etadi.

Hozir hamma hujayrali jonivorlar hujayrasining tuzilishiga, yadro va organoidlarning sitoplazma bilan munosobatiga, qobig’ining tarkibiga va boshqa belgilariga qarab ikki guruhga bo’linadi.

1. Prokariotlar

2. Eukariotlar

Hujayrasidagi yadro va organellalar sitoplazmadan maxsus parda mebrana bilan ajratilmagan mikroorganizmlar prokariotlar deyiladi. Bu guruhga riketsiyalar, bakteriyalar va aktinomitsetlar kiradi.

Hujayrasidagi yadro va organellalar maxsus pardalar bilan o’ralgan va shu parda ularni sitoplazmadan ajratib turadigan mikroorganizmlar eukariotlar deyiladi. Bu guruhga zamburug’lar kiradi.

Mikroorganizmlarning ba’zilari o’simliklar, ba’zilari hayvonot, ba’zilari esa o’simliklar dunyosi bilan hayvonot dunyosining orasida turadi.