2-Мавзу. Жисмоний тайёргарлик мазмуни ва моҳияти жисмоний сифатлар қандай хусусият хисобланади

51- расм. Қўли билан ушлаб олган рақиб чангалидан халос бўлиш усуллари
Гавда ва оёқни ушлаб олган рақиб чангалидан халос бўлиш усуллари (52- расм):
гавдани олд томондан чангаллаб олган рақибдан халос бўлиш (қўл бўш). Бундай ҳолатда тизза билан рақиб човига қарата зарба берилгач, бош бармоқ билан кўзи босилган ёки кафт билан иягидан итарган тарзда чангалидан халос бўлиб, қарши усул қўлланилади (52- «а» расм);
гавдани (қўл билан бирга) олд томондан чангаллаб олган рақибдан халос бўлиш. Бундай ҳолатда тизза билан рақиб човига ёки оёқ учи билан болдирига қарата зарба берилгач, қўллар ён томон юқорига кўтарилганча, кескин ўтириб олинади ва оёқлари олд томондан чангаллаб олинган рақиб ерга қулатилади. Тик туриб олгач, оёқ билан рақиб гавдасига қарата кетма-кет зарбалар бериб, жароҳат етказилади;
гавдани орқа томондан чангаллаб олган рақибдан халос бўлиш (қўл бўш). Бундай ҳолатда пошна билан рақиб болдири ёки оёқ панжасига (энса билан юзига) қарата зарба берилгач, панжасининг орқа томонига мушт қилиб тугилган бармоқларнинг бўғин соҳаси билан босилади. Рақиб чангали бўшаши ҳамоно, чап панжаси иккала қўл билан маҳкам ушлаб олиниб, юқорига кўтарилади ва айни вақтда, ўнг томон пастлаб ўтиб, рақибнинг узатилган қўли ичкарига қайрилиб, энгашиб турган ҳолатида юзига қарата оёқ билан қаттиқ зарба берилади;
гавдани (қўл билан бирга) орқа томондан чангаллаб олган рақибдан халос бўлиш. Бундай ҳолатда пошна билан рақиб болдири ёки оёқ панжасига (энса билан юзига) қарата зарба берилгач (52- «б» ва «в» расм), қўллар ён томон юқорига кўтарилганча, кескин ўтириб олинади ва тирсак билан рақибнинг қуёш ўрилмасига қарата зарба берилади. Айни вақтда, рақиб қўли тутиб олиниб, гавдаси елка узра оширилган тарзда ерга қулатилади ва оёқ билан кетма-кет зарба берилади;
иккала оёқни олд томондан чангаллаб олган рақибдан халос бўлиш. Бундай ҳолатда рақиб бўғзи чангаллаб олиниб, билак билан босилган тарзда ёки бошини қайириш орқали бўғиш амали бажарилади (52- «г» расм);