2-мавзу: жисмоний сифатларга умумий тавсиф куч ва уни ривожлантириш услубиёти

Кучни тарбиялаш. Куч замонавий спорт тренировкаси амалиётида спортчининг энг муҳим жисмоний фазилатларидан бири ҳисобланади. Чунки куч маълум даражада ўйинчининг майдонда ҳаракатланиш тезлигини, юқорига сакрашнинг баландлиги даражасини белгилайди.
Куч- ўз характерига кўра: мутлақ куч, нисбий куч, «портловчи» ва «стартга оид» бўлиши мумкин.
Мутлақ куч-мушакнинг (ёки мушаклар гуруҳининг) ўз оғирлигидан катьи назар, қисқарган вақтда юзага келадиган куч.
Нисбий куч-ўйинчи танаси оғирлигининг бир килограммига тўғри келадиган миқдор.
«Портловчи куч»-спорт машқи ёки унинг ҳаракати шаротида регламентлаштирилган минимал вақт ичида юзага чиқувчи катта кучланишга эришиш қобилиятини билдиради. Бу кучдан спортчилар сакрашда, тез ёриб ўтишда, узоқ масофага тўпни қаттиқ куч билан узатишда фойдаланадилар. Шунингдек, «портловчи» кучнинг даражаси мушакнинг эластик ўзгаришини чиқариладиган дастлабки чўзилиш уларда кинетик энергияни ўз ичига олганлиги туфайли бўладиган айрим кучланиш потенциалининг жамғарилишини таъминлаб беради.

Кучни ривожлантириш учун машқларни 8-10 ёшдан тавсия этиш мумкин. Бу ёшда кучни ривожлантириш учун ўзининг тана оғирлигини енгиб ўтиш машқлари (қўлларга таяниб ётган ҳолда қўлни бўқиб ёзишликлар, ўтириб туриш) ёки шерикни қарши таъсир этиши (жуфтликда бир-бирига қарши туриш, тортишишлар ва ҳ.к.) шу билан бирга оғирликлар ёрдамида бажариладиган машқлар тавсия этилади. Ҳар бир куч машқлари ўзининг ютуқ ва камчиликларига эга. Оғирлик билан бажариладиган машқлар шунинг учун қулайки, уларнинг ёрдамида йўғон ва майда мусқул гуруҳларига таъсир этиш мумкин, улар енгил меъёрланади.

Кучлилик қобилиятларини ривожланганлик даражасини аниқлаш учун турникда тортилиш, полга кўлларга таянган ҳолда қўлларни букиб ёзиш (отжимания) каби тест меъёрлари қабул қилинади.
Оғирликлар ёрдамида бажариладиган машқларда тўлдирма тўплар, гантеллар, штанкалар, гимнастика таёқчаси ва бошқа оғирликлар қўлланилади. Оғирликлар билан бажариладиган машқларнинг бошланғич даврида секинлаштирилган суръатга олиб борилади. Аста-секин суръатни ошириш мумкин. Кучни ривожлантириш машқлари дам олиб-олиб алмашиниб бажарилади.
Барча спорт ўйинлари учун сакровчанликни ривожлантириш жуда муҳим. Уни ривожлантириш учун баландликка сакраш, узунликка сакраш, гиннастика ўриндиғидан сакраш, турли тўсиқлардан сакраш, оғирликлар билан сакрашлардан фойдаланилади. Сакровчанликни 1-1.5 м баландликдан сакраб ўтиш машқларидан фойдаланиш яхши самара беради.