2-Мавзу: Жисмоний фазилатларни ривожлантириш

Чидамлилик

Чидамлилик маълум бир вақт давомида маълум бир интенсивликдаги ишни бажариш қобилияти. Ишлашни чеклайдиган ва шу билан бирга таъсир қиладиган асосий омил чарчоқдир. Спортчи у қадар тез чарчамаса ёки чарчоқ ҳолатида ишлашни давом эттира олса, этарлича бардошли ҳисобланади. Жисмоний сифатларнинг барча таркибий қисмларидан биринчи навбатда чидамлиликни ривожлантириш керак. Керакли чидамсиз, бошқа таркибий қисмларни ишлаб чиқиш учун этарли миқдордаги машғулотнинг бошқа турларини такрорлаш билан шуғулланиш қийин. Чидамлиликнинг иккита асосий тури мавжуд:

Аеробик чидамлилик Анаеробик чидамлилик.

Аеробик cҳидамлилик

"Аеробик" атамаси "кислород билан" деган маънони англатади ва аеробик cҳидамлилик мусҳакларнинг исҳи ва кислороддан олинган енергийа билан ҳаракатланисҳни англатади. Биз аллақаcҳон кислородни мускулларга сингдирисҳ ва тасҳисҳ йурак-қон томир ва нафас олисҳ тизимлари томонидан қандай амалга осҳирилисҳини кўрдик. Аеробик масҳғулотлар усҳбу тизимларни ривожлантиради ва мусҳакларда кислороддан фойдаланисҳ қобилийатини осҳиради. Аеробик cҳидамлилик доимий йоки вақти-вақти билан йугурисҳ орқали ривожланисҳи мумкин. Турларнинг давомийлиги қанcҳа кўп бўлса, аеробик cҳидамлилик сҳунcҳа муҳим аҳамийатга ега.

Анаэроб чидамлилик

"Анаеробик" атамаси "кислородсиз" деган маънони англатади ва "анаеробик" чидамлилик энергия тизимлари томонидан таъминланади, бу эса мушакларнинг кислородсиз энергия ёрдамида ишлашига имкон беради. Лактат тизими ажралиб чиқадиган тўғри анаеробик тайёргарлик спортчига сут кислотасининг "кислота" қисмининг тўпланишига қарши туришга имкон беради. Ва сут кислотаси танада мавжуд эмаслигини эслаймиз. Ташқи кўринишидан сўнг дарҳол "лактат" ва "кислотали" қисмларга бўлинади. Биз аллақачон кислота ёмон одам эканлигини биламиз, аммо спортчи ёқилғи сифатида лактатни ишлатиши мумкин.

Анаеробик чидамлиликнинг иккита муҳим тури мавжуд. Биринчи тур - тезликка чидамлилик, асосан аероб ва лактат тизимларидан фойдаланилади, аммо диққат лактат тизимига қаратилган. Тезликка чидамлилик кислота ҳосил бўлишига қарамай спортчига юқори тезликда югуришига ёрдам беради. Иккинчи тур - бу АТП-CП тизимига урғу берадиган югуриш, тўсиққа отиш, улоқтириш ва сакрашда максимал тезликни ва ҳаракат тезлигини сақлаш учун зарур бўлган чидамлилик.

Юриш ва югуриш ёрдамида чидамлилик машқларининг энг муҳим турлари: