2-Mavzu. J. Dalton atomistikasi. Anorganik birikmalarning sinflari

4. MOL. MOLYAR MASSA. 
Hamma kimyoviy hisoblarda muhim tushuncha bo’lib mol hizmat qiladi. 
«Fizikaviy kattaliklar birliklari» Davlat standartida mol uchun quyidagi ta‘rif 
berilgan: «
Mol – bu moddaning 0,012 kg uglerod izotopi 
12
С da nechta atom 

---

bo’lsa, tarkibida shuncha struktura birliklar (molekula, atom, ion, elektron 
va boshqalar) bo’ladigan miqdoridir.
» Masalan, 1 mol uglerod (IV) – oksidi 
(СО
2
) 1 mol СО
2
molekulasidan, 1 mol С atomlaridan 2 mol O atomlaridan, 22 
mol elektronlardan 3 mol atom yadrolardan tarkiblangan; 1 mol natriy sulfid esa 1 
mol Na
2
SO
4
guruhidan, 2 mol Na
+
ionlaridan, 1 mol SO
4
2-
ionlaridan tarkiblangan. 
Bitta uglerod atomining massasini (1,993 . 10
–26 
kg ) bilgan holda 0,012 kg 
ugleroddagi atomlar soni N
A
ni hisoblab topish mumkin.
N 
A
= 
23
26
10
02
,
6
10
993
,
1
/
012
,
0




кг
моль
кг
г/моль 
Bu son 
Avogadro doimiysi 
deyiladi (belgisi N
A
, o’lchovi g/mol) va istalgan 
moddaning bir molidagi struktura birliklari sonini ko’rsatadi. 
Mollar hisobidagi modda miqdori massaga proportsional bo’lmaydi, chunki 
ayni bir modda molekulalari massalari hatto turli xil izotoplardan tarkib topganini 
hisobga olmaganda ham, har xil energetikaviy holatlarida turli massaga ega 
bo’ladi. Shuning uchun modda miqdori – mol yangi birlik bo’lib, massadan farq 
qiladi. 
Molyar massa – modda massasining moddaning miqdoriga nisbatiga 
teng kattalik.