2-мавзу. Ишлаб чиқариш жараёни ва унинг натижалари

2-мавзу. Ишлаб чиқариш жараёни ва унинг натижалари
1

• Ишлаб чиқариш омиллари ва уларнинг таркиби

2

• Ишлаб чиқариш жараёнининг мазмуни

3

• Ишлаб чиқаришнинг умумий ва пировард натижалари

4

• Ишлаб чиқариш имкониятлари ва унинг чегараси

5

• Ишлаб чиқаришнинг самарадорлиги ва унинг кўрсаткичлари

Режа:
1.Ишлаб чиқариш омиллари ва уларнинг таркиби
Ишлаб чиқариш жараёнида бевосита қўлланилувчи барча ресурслар ишлаб чиқариш омиллари дейилади.
Ишчи кучи
инсоннинг меҳнат қилишга бўлган ақлий ва жисмоний қобилиятларининг йиғиндиси
Меҳнат қуроллари
инсон унинг ёрдамида табиатга, меҳнат предметларига таъсир қиладиган воситалар
Меҳнат предметлари
бевосита меҳнат таъсир қиладиган, яъни маҳсулот тайёрланадиган нарсалар
Иқтисодиётнинг тизими ва шаклидан қатъий назар учта омил бўлиши шарт. Булар:
«Сиёсий иқтисод» дарсликларида:
Ишлаб чиқариш омиллари
Шахсий
Моддий
Ишчи кучи
Меҳнат қуроллари
Меҳнат предметлари
Ишлаб чиқариш воситалари
Ишлаб чиқариш омилларининг туркумланиши
Ишчи кучи
Ишлаб чиқариш омиллари
Ер
Тадбиркорлик қобилияти
Капитал
Капитал тушунчаси ҳам турли адабиётларда турлича талқин қилинади.

• капитални ўз эгасига қўшимча қиймат келтирувчи қиймат, ўз-ўзидан кўпаювчи, ўсувчи қиймат

Кўпчилик

• капиталга даромад келтирувчи, фойда келтирувчи, фоиз келтирувчи қиймат

аввалги иқтисодчи олимлар

• барча ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаларида қўлланиладиган моддий воситалардан иборат деб кўрсатади, унга пул ва товарни киритмайди

«Иқтисодиёт» дарсликлари

• «капитал» ҳам қийматга, ҳам нафлиликка эга бўлган, ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш жараёнида фойдаланиладиган, ёлланма меҳнат томонидан ҳаракатга келтириладиган воситалардир.

Ш.Ш.Шодмонов,
У.В.Ғафуров
Ер деганда

• тупроқнинг унумли қатлами, ўтлоқлар, яйловлар, сув, ҳаво, ўрмон, қазилма бойликлар, умуман табиий ресурслар тушунилади.

Тадбиркор деб

• иқтисодий ресурслар, яъни ишлаб чиқариш воситалари ва ишчи кучи ресурсларининг, табиий ресурсларнинг бир-бирига қўшилишини таъминлайдиган, ташкилотчи, янгиликка интилувчи, ташаббускор, иқтисодий ва бошқа хавфдан, жавобгарликдан қўрқмайдиган кишиларга айтилади; бу хислатлар мажмуи эса тадбиркорлик қобилияти деб юритилади.