2-mavzu: «geosiyosat asoslari» ning kategoriyalari, QONUNlari, metodlari va funktsIYalari

Geosiyosiy makon. Siyosat har doim qator geografik makondagi omillarga tayangan xolda ish yuritadi. Geosfera, gidrosfera, atmosferalar turli darajada siyosatning asosiy yo’nalishlarini belgilabberishadi. Geosfera xos omillar: erning o’lchamlari; iqlimi, dengizga yaqinligi, hosildorligi, tabiiy boyliklari va sh.k. Gidrosfera xos xususiyatlar: quruqlik ahamiyatiga moliklik, suvosti dunyosi boyliklari, hayvonot dunyosi, savdo-sotiq, turizm va sh.k. atmosferaga xos omillar: er sirtida turli to’siqlarning mavjud masligi, dengiz kengliklaridan o’tishning qulayligi, yuqori tezlik, geosferani tadqiq qilishdagi qulayliklar, harbiy ahamiyatga moliklik, kosmos imkoniyatlari

Geosiyosiy mintaqa – bu siyosiy, iqtisodiy, madaniy, savdo va boshqa aloqalar uchun qulay imkoniyatlarga va istiqbollarga ega bo’lgan geografik maydon. Masalan, Janubiy-Sharqiy Osiyo, Evropa, Xitoy va b.

Geostrategik mintaqa – o’zining geografik joylashuvi, turmush tarzi, xarakteri, savdo va madaniy-mafkuraviy aloqalarining yo’nalishi bilan xorijiy davlatlar tashqi siyosatida munosabatlar o’rnatish uchun ustuvor yo’nalishda ko’rilayotgan makon. Shuningdek, geostrategik mintaqa – bu davlat yoki chegaradosh davlatlar (mintaqa) hududlari ham bo’lishi mumkin. Uning geostrategik ahamiyati muhim transkommunikatsion yo’llarga tutashganligida. Dengizga chiqishga qulay hududda joylashganlikda va boshqa shu kabi boshqa ko’rinishlarda namoyon bo’lishi mumkin.

Aytish joizki, geosiyosatning mohiyatiga va fanning to’zilishiga ko’ra mavjud bo’lgan kategoriyalari, ularni ham nazariy, ham amaliy jihatdan o’rganish muhim ahamiyatga egadir.