2-mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Jamiyat falsafasi. Reja: 1

Miqdor va sifat.
Borliqda mavjud bo‘lgan moddiy va ma’naviy predmetlar, tizimlar va 
hodisalar muvozanat saqlab turadilar yoki o‘zaro ta’sir jarayonida holatlarini o‘zgartiradilar. 
O‘zgarishlar turlicha bo‘ladi: joy almashish, ko‘payish, strukturaviy siljish, kengayish, yuksalish, 
yangilanish va hokazolar. Bunday o‘zgarishlarni kuzatish asosida kishilar narsalarning miqdori 
va sifati o‘rtasida bog‘lanish borligini anglaganlar. 
Narsa va hodisalarni bilish ularning belgi va xususiyatlarini aniqlashdan boshlanadi. 
Daraxt bargining zangori bo‘lish xususiyati bir qator bioximik va fiziologik jarayonlarning 
o‘zaro ta’siri natijasida yuzaga keladi. O‘z navbatida predmetlarning ichki va tashqi xususiyatlari 
xossalar orqali namoyon bo‘ladi. Har bir predmetning alohida, yakka ob’ekt holatida mavjud 
bo‘lishi belgilaydigan xususiyatlar majmui, tizimidir. 
Xossa barqaror va o‘zgaruvchan, umumiy va juz’iy, uyushmagan va strukturaviy bo‘lishi 
mumkin. Har bir kishiga xos bo‘lgan temperament, hissiyoti, mehnat qilish qobiliyati barqaror, 
umumiy xossadir. Lekin, jismoniy tuzilish, biron – bir kasbga nisbatan layoqatga ega bo‘lish esa 
insonda mavjud bo‘lgan o‘zgaruvchan xossalar qatoriga kiradi.
Tajriba shuni ko‘rsatadiki, xossalarning o‘zgarishi har doim sifatini o‘zgarishiga olib 
kelmaydi. Xossa ob’ektning yakka, ayrim belgisini yoki xususiyatini bildiradi. Temirning 
torayuvchanligi xossasi o‘zgarishi mumkin, lekin bu metall sifatining o‘zgarishiga olib 
kelmaydi. Xossalar bilan birga ob’ektda xossalar o‘rtasida o‘zaro ta’sir, struktura, muhit bilan 
munosabat va boshqa xislatlar mavjuddir. Unda sifat nimani bildiradi? Sifat shunchaki xossalar 
yig‘indisi emas. 
Masalaning murakkab tomoni shundaki, sifat xossalarning yig‘indisi bo‘lmasa ham, lekin u 
o‘zini xossalarning yig‘indisi bo‘lmasa ham, lekin u o‘zini xossalar orqali namoyon qiladi. Bu 
erda faqat xossa yoki xossalar yig‘indisi bilan sifatni aynan emasligini ko‘zda tutish kerak.