|
2-мавзу:АРТ-ТЕРАПИЯНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ ВА ТУРЛАРИ
Режа:
Изотерапия-расм, тасвирий санъат ёрдамида даволаш.
Мандалотерапия ва мусиқа терапияси ёрдамида даволаш.
Қум билан даволаш ва тўқималар билан терапевтик иш.
Библиотерапия.
Қўғирчоқ терапияси.
Тестопластика-пластик материаллар билан ишлов бериш.
Ўйин терапияси билан даволаш.
Кинотерапия-фильмлар ва видеолардан фойдаланган ҳолда даволаш.
Таянч сўз ва иборалар: "Арт терапия",диагностика, эстетик эҳтиёжлар, ривожланиш, изотерапия, библиотерапия, кинотерапия, фототерапия, тестопластика, "арт даволаш".
АРТ-ТЕРАПИЯ ЙЎНАЛИШЛАРИ ВА УСУЛЛАРИ
Арт-терапияда кўплаб йўналишлар мавжуд. Бундан ташқари, янгилари ҳали ҳам пайдо бўлмоқда. Асосий йўналишлар қаторига қуйидагилар киради: Изотерапия-расм, тасвирий санъат ёрдамида даволаш. Мижозларга чўткалар ва бўёқлардан, қаламлардан, баъзан эса-ҳислар учун қаламлар, қаламлар, қаламлардан фойдаланиш таклиф этилади. Бугунги кунда ушбу услуб энг машҳурларидан биридир. Расм чизиш кишига чуқур можароларни энгиш, ғазаб, тажовуз ва умидсизликни ташлаш имкониятини беради. Бундан ташқари, бемор иш охирида қониқишни ҳис қилади. Инсон томонидан яратилган расмлар ёки бошқа санъат асарлари ижтимоий мақбулликни олишга, ўзига бўлган ҳурматни оширишга ва изоляция ва мураккабликни энгишга ёрдам беради. Мандалотерапия-мандаладан фойдаланган ҳолда даволаш. Мижозга мандала яратиш таклиф этилади-уни чизиш, рангли иплардан тўқиш, қум ёрдамида катта ҳажмли буюмлар яратиш ва ҳк.
Мусиқа терапияси- Арт-терапия йўналиши, бу мусиқа ёрдамида даволашни назарда тутади. Шундай қилиб, одамга тайёр мусиқа тинглаш, уни ижро этиш ёки ўз ритмларини яратиш таклиф қилиниши мумкин.Мусиқа турли хил терапевтик эффектларни келтириб чиқариши сир эмас. Бу ёки бошқа товушлар инсоннинг асаб тизимига бевосита таъсир қилади, маълум физиологик реакцияларни, шунингдек, ҳиссиётларни келтириб чиқаради. Масалан, битта мусиқий композиция юрак уриш ва нафас олишни тезлаштиради, қувноқ кайфиятни яратади, бошқаси эса одамга тўлиқ дам олишга ёрдам беради. Мусиқий терапия индивидуал ёки гуруҳ бўлиши мумкин. Табиийки, шифокор дастлаб тушунтириш ишларини олиб боради, машғулотнинг мақсад ва вазифаларини эълон қилади, беморни бирор нарсага эътибор беришни сўрайди ва ҳоказо.
Қум билан даволаш- қум потенциалидан фойдаланган ҳолда терапевтик ишлар. Мижоз расмларни яратади, психологик синов муҳитида ҳикояларини
Йўқотади.
Эртак терапияси - эртак, афсоналар ва афсоналарда метафора ёрдамида даволаш. Мижозга тайёр эртакни ўқиш ва таҳлил қилиш, унинг бир қисмини қайта ёзиш ёки сўров бўйича ўз эртакини ёзиш таклиф этилади.
Тўқималар билан даволаш - тўқималар билан терапевтик иш. Бундай ҳолда, одам турли хил тўқималардан фойдаланган ҳолда композициялар яратади.
Библиотерапия- ўқишнинг шифобахш таъсири ёки матн билан ишлашнинг бошқа шакли. Бу эрда бир киши таниш ва нотаниш матнларни ўқийди, ўзи учун муҳим бўлган сўзларни танлайди, шу сўзлардан хабарлар ёзади ва ҳоказо.
Қўғирчоқ терапияси - турли хил қўғирчоқлар билан даволаш. Мижоз турли хил материаллардан ўз қўғирчоқларини ясашга таклиф қилинади.
Коллаж-коллажларни яратиш орқали даволаш. Қоғоз, кесилган расмлар керакли харитага айланади;
Кинотерапия-филмьлар ва видеолардан фойдаланган ҳолда даволаш. Мижоз видеоларни кўришга таклиф қилинади, кейин мижоз учун муҳим қадриятларни муҳокама қилиш ва қайта кўриб чиқиш мавжуд;
Фототерапия-инсоннинг ривожланиши ва шахсан ўсиши учун фотографиянинг терапевтик имкониятларидан фойдаланган ҳолда даволаш. Бу фотосуратлар, дўстлар ва бегоналар билан ишлашни англатади;
Тестопластика - пластик материаллар билан ишлов бериш: тузланган хамир, лой, пластилин.
Ўйин-давомида энг машҳур ва самарали даволаниш усулларидан бири ҳисобга олинади. Ўйин терапияси болаларнинг хатти-ҳаракатларини тўғрилаш учун кенг қўлланилади. Масалан, машғулот болангизга навбат кутиб туриш, бошқа болалар билан танишиш ва улар билан мулоқот қилиш одатини шакллантиришга имкон беради (агар у гуруҳ дарси бўлса). Ўйин терапияси катталар учун ҳам мос келади. Масалан, ўйин давомида бемор ҳаётдаги бирон бир манзарани ишлаб чиқиши ва хатти-ҳаракатларини тартибга солиши мумкин. Айтганча, бундай машғулотларга кўпинча болалар ота-оналари билан бирга келишади - биргаликдаги ўйин болалар ва катталарга яқинлашишга, ўзларини ва бир-бирларини яхшироқ тушунишга имкон беради.
Ранг билан даволаш-ранг терапияси яна бир машҳур усулдир, чунки ранг соялари одамлар учун катта аҳамиятга эга. Масалан, қадимги замонларда, аскарлар душманга террорни илҳомлантириши керак бўлган жанговар бўёқларни танага қўллашган.Ранг ва ҳиссиётлар боғлиқ. Бундан ташқари, маълум оҳанглар танага бевосита таъсир қилади. Илмий изланишлар давомида олимлар, масалан, қуюқ кўк ранг тинчланишга ёрдам беришини ва қизил ва тўқ сариқ ранглар аксинча, қўзғалиш, қон босимининг ошишига, юрак уриш тезлигининг ошишига, чуқур нафас олишга ва ҳоказоларга ёрдам беришини исботлашди. Турли хил сояларнинг комбинацияси, қарама-қарши ранглар маълум бир кайфиятни яратишга, ўз фикрингизни ифода этишга ва визуал анализаторлардан фойдаланишга ёрдам беради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
