2. ИҚтисодий тизим турлари

2.6. Bozor infratuzilmasi va uning elеmеntlari.
Бозор инфратузилмаси - бу бозор алоқаларини ўрнатиш ва уларнинг бир маромда амал қилишга хизмат кўрсатувчи муассалар тизимидир.
Бозорнинг миқёси, ундаги товарларниниг таркиби айрибошлаш тавсифига қараб инфратузулма бўғинларини қуйдаги турларга бўлинади:
1. Барча бозор алоқаларига хизмат қилувчи инфратузулма. Бу барча бозорларга хос инфратузулмадир. Бунга суғурта, совдо сотиқ, шерик топиш пулни ундириш каба хизматларни кўрсатувчи муассалар киради. Хусусан банк муассасалари, кредитлаш идоралари, суғурта ва молия компаниялари, солик идоралари ва шу кабилар
2. Махсус бозорларда хизмат кўрсатувчи иниститутлар. Булар жумласига биржалар, аукционлар, савдо уйлари, савдо-сотиқ идоралари ва агентликлари, реклама компанияларини киритиш мумкин.
Бозор инфратузилмасининг бу барча унсурлари ишлаб чикарувчиларнинг савдо-сотиқ, молия-кредит ишларига, шерик топишига, иш кучини ёллашига кўмаклашади, давлатнинг иқтисодиётни тартибга солувчи тадбирларини амалга оширади, ишлаб чиқарувчилар ўртасида алоқа ўрнатишга ёрдам беради. Уларнинг бир қисми давлат мулкчилигида фаолият кўрсатса, бошқалари мустақил муассаса ва уюшмалардан иборат бўлиб, кўрсатган хизматлари учун ҳақ олади.
Товар, молия ва ишчи кучи бозорлари инфраструктураси фарқланади. Товар бозори инфратузилмаси товар биржалари, чакана ва улгуржи савдо корхоналари, аукцион, ярмарка, биржадан ташқари таснифидаги воситачилик фирмаларидан иборат,товар (хизмат)лар муомаласига хизмат кўрсатувчи муассасалар мухим ўрин тутади.
Молия бозори инфратузилмаси ўз ичига фонд ва валюта биржалар, банклар, суғурта компаниялар ва фондларни қамраб олган.
Ишчи кучи бозори инфратузилмаси эса меҳнат биржалари ,бандлик ва қайта ўқитиш, миграцияни тартибга солувчи хизматлар киради.
Биржа - намуна (ёки стандарт)лар асосида оммавий товарларнинг мунтазам савдо сотиқ ишларини ўтказувчи тижорат муассасаларидир.
Товар биржалари- бу моддий ва буюмлашган объектларни (хом ашё, дасгохлар, буғдой, метал) ташкил этилган бозори. Бундай биржалар ихтсослашган, турли товарлар билн савдо сотиқ қилинадиган биржалар эса унверсал биржалар дейилади.