2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

МАКТАБ ТАЪЛИМИ МАЗМУНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ- РАҚОБАТБАРДОШ 
КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШГА ЗАМИН ТАЙЁРЛАШ 
 
Пардаева Меҳринисо Донияровна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), 
Республика таълим маркази директори ўринбосари 
 
Аннотация: 
Мазкур мақолада мактаб таълимининг долзарб муаммолари ва ечимлар, 
жумладан, миллий ва хорижий тажриба асосида Миллий ўқув дастурни жорий этишнинг педагогик 
шарт-шароитлари ҳамда ўқув-методик таъминотини яратиш тўғрисида фикр мулоҳазалар, тавсиялар 
ҳамда таклифлар келтирилган. 
Калит сўзлар: 
мактаб, таълим сифати,Миллий ўқув дастур, мазмун, методология, ўқув 
натижалари, баҳолаш, ўқув-методик таъминот, ўқитувчи компетентлиги, рақобатбардош кадрлар. 
Аннотация: 
В статье рассматриваются актуальные проблемы школьного образования и их 
решения, в том числе педагогические условия внедрения Национальной учебной программы на 
основе отечественного и зарубежного опыта, а также создание учебно-методического обеспечения. 
Ключевые слова: 
школа, качество образования, Национальная учебная программа, 
содержание, методология, результаты обучения, оценка, учебно-методические ресурсы, 
компетентность учителей, конкурентоспособные кадры. 
Халқаро тажрибалар ва турли илмий қарашлардан келиб чиққан ҳолда шуни айтиш 
мумкинки, мактаб таълими жамиятда бўлаётган турли ўзгаришларга таъсирчан ва сезувчан тизим. 
Жадал глобаллашув даврида бундай ўзгаришларга мутаносиб равишда юз берадиган ҳар қандай 
таълимий трансформацияларнинг самарадорлиги уни амалга оширувчилар-кадрлар салоҳиятига 
бевосита боғлиқдир. 
Айниқса, таълим мазмунидаги ўзгаришлар, энг аввало, бугунги кунда мактабда фаолият олиб 
бораётган педагог кадрлар малакасини ошириш, зарур ҳолларда уларни қайта тайёрлаш, шунингдек, 
педагог кадрларни тайёрлаш тизими, ўқув дастурлари мазмуни, ўқитиш ва ўқув шарт-шароитларини 
такомиллаштириш лозим бўлади. 
Бугунги кунда илғор миллий ва хорижий тажрибалар асосида яратилаётган ҳамда 2021-2022 
ўқув йилидан бошлаб босқичма-босқич жорий этилиши кутилаётган умумий ўрта таълимнинг 
Миллий ўқув дастури том маънода мактаб таълими тизимида туб ўзгаришларни амалга ошириш 
заруратини келтириб чиқаради. 
Халқаро тажриба ва илмий-амалий қарашларга кўра кўплаб давлатларда қўлланилаётган 
Миллий ўқув дастурлари таълим тизимларининг самарали фаолиятини таъминлаш мақсадида 
яратилган ўқув-меъёрий ҳужжат бўлиб, уни жорий этувчиларнинг мақсадлари, турли хил шароитлари 
ва имкониятларидан келиб чиққан ҳолда жорий этилади, масалан, Сингапур ва Финляндиядан 
тортиб, Кения ва Бразилиягача.
Ўрганилган тажрибалар ва амалдаги ўқув-меъёрий нормативларнинг танқидий ва қиёсий 
таҳлиллари, амалий-илмий тадқиқотлар натижалари ҳамда халқаро экспертлар, маҳаллий етакчи 
олимлар, амалиётчи ўқитувчи, методистлар, таълим муассасалари раҳбарлари ва таълим 
истеъмолчилари томонидан билдирилган фикр мулоҳазалар, таклифлар ва тавсиялар асосида ишлаб 
чиқилаётган 
умумий 
ўрта 
таълимнинг 
Миллий 
ўқув 
дастури 
(МЎД) 
олтита: 1) ўқувчилар фаолияти натижаларига қўйиладиган талаблар/стандартлар; 2) фан 
концепциялари; 3) ўқув юкламалари (таянч ўқув режа); 4) ўқув дастурлари; 5) ўқитиш 
методологияси; 6) баҳолаш компонентларини ўз ичига олади. 
Айни пайтда, мактаб таълимини янги ривожланиш босқичига олиб чиқувчи Миллий ўқув 
дастури ва мантиқий уйғунлиги ва ўзаро мувофиқлигига алоҳида эътибор қаратган ҳолда ишлаб 
чиқилаётган унинг компонентлари муҳим ҳужжат сифатида қуйидагиларни белгилайди:

умумий ўрта таълимнинг мақсад ва вазифалари;

---

244 

ҳар бир синф ва фанлар бўйича компетенциялар ҳамда ўқувчилар фаолияти натижаларига 
қўйиладиган талаблар тавсифи; 
 

ўқитиш методологияси ва педагогик амалиёт тамойиллари;

ўқув натижаларини баҳолашнинг самарали, жумладан, форматив ва сумматив тамойиллари;

ўқув дастурини жорий этишнинг педагогик ва методик шарт-шароитлари; 

ўқув-тарбия жараёнига жорий этиш мониторинги ва баҳолаш тизими.
МЎД амалдаги давлат таълим стандартлари бажарадиган вазифани бажарсада, у халқаро 
стандартлар ва илғор амалиётга мос ҳамда уйғунлаштирилган бўлиб, таълим сифатини янги босқичга 
кўтаришни замонавий ёндашувлар, илғор тажриба асосида таъминлашга хизмат қилади.
Босқичма-босқич амалиётда жорий этиладиган МЎДда мактаб таълими натижаларига 
қўйиладиган талаблар амалдаги давлат таълим стандартлари ва ўқув дастурларига нисбатан