2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

3.
 
Асословчи босқич. 
Бу босқич асосан бўлажак энергетик мухандисларни касбий 
фаолиятга тайёрлашнинг илмий-методик таъминотини тайёрлашга мўлжалланган ва бунда қуйидаги 
йўналишдаги ижодий фаолиятлар кетма-кетлиги амалга оширилади:
 

ишлаб чиқилган методологик асосларни илмий-методик жиҳатдан таҳлил қилиш ва 
улардан таълим жараёнини такомиллаштириш ҳамда ривожлантиришга манбаларни (фан, мавзу, 
тушунча, қонун, қоида ва ҳ.к.) белгилаб олиш; 

тайёрланаётган дастурий-методик таъминотдан рақамли технологиялар негизида бўлажак 
энергетик мухандисларни касбий фаолиятга тайёрлашга оид дастурий-методик таъминотни ишлаб 
чиқиш; 

тайёрланаётган дастурий-методик таъминотни ишлаб чиқишда таълим берувчи 
дастурлар, маслаҳат берувчи дастурлар, ахборот-қидирув дастурлари ва манбани ўрганишда улардан 
интегратив равишда фойдаланишни режалаштириш; 

рақамли технологиялар негизида бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга 
тайёрлашда асосий эътибор интелектуаллаштирилган ўқитиш тизимларига қаратилади ва улар 
асосида бўлажак мутахассисларни интелектуаллаштирилган касбий фаолиятга тайёрлаш асосий 
эътиборда бўлади ва бу эса “
XXI аср – интелектуаллаштирилган аср”нинг
асосий талабидир ва шу 
кабилар. 
4.
Жорий этиш босқичи. 
Бу босқич бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга 
тайёрлашнинг сўнги тўртинчи босқичига мўлжалланган бўлиб, унда энди бўлажак энергетик 
мухандислар деярли касбий фаолиятга тайёрланган бўлади. Бу босқичда асосан илмий-методик 
фаолиятни жорий этишга бағишланган қуйидаги ишлар амалга оширилади: 

педагогик самара берадиган илмий-методик таъминотни саралаш; 

сараланган илмий-методик таъминотга тегишли инновацион метод ва технологияларни 
танлаш, йиғиш ҳамда улардан оммавий равишда фойдаланишга оид кўрсатмалар тайёрлаш; 

бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга тайёрлашга оид инновацион метод 
ёки технология мавжуд бўлмаса, муаммонинг қўйилиши ва мақсад-вазифаларини эътиборга олган 
ҳолда янги инновацион метод ёки технология ишлаб чиқиш; 

ишлаб чиқилган инновацион метод ва технологиялардан амалий фаолиятда кенг 
фойдаланишни эътиборга олиб интелектуаллаштирилган ўқитиш тизимларини ишлаб чиқиш; 

ишлаб чиқиш илмий-методик таъминот ва унга мос дастурий-методик таъминот бўйича 
олиб бориладиган тажриба-синов ишларини давом эттириш ва улар натижаларини тадқиқот мақсади 
нуқтаи назаридан таҳлил қилиб чиқиш; 

олинган натижалар бўйича педагогик самараларни аниқлаш мезонларини ишлаб чиқиш; 

рақамли технологиялар негизида бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга 
тайёрлаш бўйича олиб борилган тадқиқот натижаларининг педагогик самараларини аниқлаш ва 
баҳолаш ҳамда уларнинг жорий қилинишига йўриқномалар тайёрлаш; 

педагогик самарали ишланмаларни амалиётга жорий этиш учун услубий тавсиялар ва 
кўрсатмалар тайёрлаш. 
Бу қайд этилган босқичлар бу албатта, шартли равишда ва улар ўзаро узвий боғлиқда бўлади, 
яъни уларнинг ҳар бири иккинчиси учун пропедивтик асос (босқич) бўлади ва уларнинг мазмуни ҳам 
мантиқий изчилликда олиб борилади. Бу алгоритмик кетма-кетликнинг аҳамияти шундаки, бунда 
бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга тайёрлаш жараёни динамик тизим негизида 
олиб борилади. Шунингдек, қайд этилган алгоритмик босқичларнинг ҳаётийлигини ва 
истиқболлигини қуйидаги манба орқали ҳам далиллаш мумкин: “Алгоритмик тизимни жорий 
қилишда ўз навбатида тадқиқотчидан дастлабки маълумотларни йиғиш, қайта ишлашдан тортиб 

---

395 
таълим модуллари ёки моделларини тузишга илмий тадқиқот ишларини юқори савияда олиб 
боришни талаб этади. Табиийки, бу билан ишлаб чиқилган таълим технологияларининг ҳаётийлиги 
ошади ва педагогик самарадорлигини таъминлаш кафолатланади” [4. 157-б.]. 
Демак, биз томонимиздан олиб борилаётган тадқиқот ишларимизнинг алгоритмик 
босқичларини бемалол ҳаётий ва истиқболли деб айтишимиз мумкин. Бундай дейишимизга сабаб 
мазкур тадқиқот иши қуйидагидек алгоритмик блоклар негизида ташкил этилади: муаммонинг 
қўйилишига оид концепция шакллантирилади; масаланинг қўйилиши асосланиб олинади; тадқиқот 
объекти ва унинг ўзига хос хусусиятлари таҳлилий ўрганилади; тадқиқот объекти бўйича 
маълумотлар йиғилади, уларни тизимларга ажратиш ҳамда уларни ахборотларга айлантириш амалга 
оширилади; бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга тайёрлашнинг ташкилий-
тузилмавий моделини эътиборга олган ҳолда илмий-методик таъминот ва уларга мос дастурий-
методик таъминот синтез қилинади; самарадорликни аниқлаш ва баҳолаш мезони ишлаб чиқилади; 
бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга тайёрлаш жараёнининг алгоритмик 
босқичларига амал қилинади; алгоритмик тизимни жорий қилишга тайёрланади ва жорий этишга 
киришилади. 
Демак, айтиш мумкинки таклиф этилаётган бўлажак энергетик мухандисларни касбий 
фаолиятга тайёрлашнинг алгоритмик босқичлари бўлажак мутахассисларни рақамли технологиялар 
негизида касбий фаолиятга тайёрлашнинг оптимал вариантларини танлашни кафолатлайди. 
Олиб борган тадқиқотимиз натижаларига асосланиб, хулоса ўрнида таъкидлаш мумкинки, 
қайд этилган алгоритмик босқичлар рақамли технологиялар негизида бўлажак энергетик 
мухандисларни касбий фаолиятга тайёрлашдаги назарий ишланмаларни (моделларни) ишлаб 
чиқишни илмий-методик жиҳатдан асослашда ва улардан амалий фаолиятда фойдаланишнинг 
дастурий-методик таъминотини ишлаб чиқишга фундаментал-методологик асос бўла олади. 
Шунингдек, бўлажак энергетик мухандисларни касбий фаолиятга тайёрлаш амалиётини амалга 
оширишда таклиф этилаётган алгоритмик босқичлар бўлажак мутахассисларни тайёрлашдаги 
таълим-тарбия соҳасидаги кўпгина муаммоларнинг оптимал ечимларини топиш учун универсал 
методология бўлиб ҳисобланади, яъни ундан озгина ўзгартиришлар қилиш орқали бошқа 
йўналишдаги бўлажак мутахассисларни тайёрлашни такомиллаштириш муаммосини ҳал қилишда 
ҳам фойдаланиш мумкин.