2 Borliq tushunchasi mohiyati va mazmuni Borliq va uning shakllari

19. Borliq va uning shakllari. Faylasuflar qadim zamonlardan beri «borliq» va «yo‘qlik» haqida bahs yuritishdi. Ular borliqning vujudga kelishi, mohiyati, xususiyat va shakllari haqida ko‘plab asarlar yozishdi. Borliq nima, degan savol bir qarashda juda oddiy ko‘ringani bilan, biroq unga barchani birday qanoatlantiradigan javob hanuz topilgani yo‘q. Bu holat borliqqa turlicha nuqtai nazarlardan qarashlarning mavjudligi bilan izohlanadi. Masalan, ayrim faylasuflar nazarida, borliq – moddiylik, moddiy jismlarni qamrab oluvchi ob’ektiv reallikdir. Unda inson tafakkuri, o‘y-xayollari borliq tushunchasidan tashqaridami, degan savolga, ular ob’ektiv reallikning hosilasidir, deb javob berishadi.
Falsafaning borliq haqidagi ta’limotiga oid bo‘limi – ontologiya deb ataladi (ilk bor X.Volf qo‘llagan). Olam va borliq masalalarini shu soha o‘rganadi.
Yo‘qlik hech nima demakdir. Hamma narsani hech narsaga aylantiruvchi, hamma narsaning ibtidosi ham, intihosi ham yo‘qlikdir. Bu ma’noda yo‘qlik cheksizlik, mangulik bilan bir. Yo‘qlik chekingan joyda borliq paydo bo‘ladi. Demak, borliqning bunyodkori ham, kushandasi ham yo‘qlikdir. Borliq yo‘qlikdan yo‘qlikkacha bo‘lgan mavjudlikdir. Yo‘qlikni esa hech narsa bilan qiyoslab bo‘lmaydi.