2- mavzu: Texnogen omillarning agrotizimlar holatiga salbiy ta’siri Reja

2.2. Ifloslovchi moddalarning guruhlari 
 
Ifloslovchi moddalar fizikaviy belgilari bo’yicha: mexanik, fizik, kimyoviy va 
biologik tarkiblarga bo‘linadi. Mexanik ifloslovchi manbalar atmosferaga 
ko‘tariladigan chang, zarrachalar, suv, va tuproqqa tushadigan har xil qattiq 
zarrachalar, turli predmetlardir. Fizikaviy manbalarga energetik manbalar - issiqlik, 
shovqin, vibratsiya, ultratovush, turli UFN, yorug‘lik energiyasi, elektromagnit 
maydonlar, ionli nurl a n i s h l a r bo‘lsa, biologik ifloslanish manbalari inson 
yordamida tarqaladigan, unga va muhitga zarar keltiradigan organizmlarning har 
xil turlaridir. Yuqorida keltirilgan yo‘llar bil a n muhitning ifloslanishi natijasida 
tabiiy muhitning sifat va miqdor holatlari o‘zgaradi, tabiatdagi turli ekologik 
guruhlar - populyasiyalar, senozlarning biotik tarkibi va tuzilishining o‘zgarishi 
natijasida katta-kichik ekologik tizimlarning rivojlanish va barqarorlik jarayonlari 
buziladi. Oxir-oqibatda tabiiy tizimlarda moddalar va energiya oqimi umumiy 
biologik mahsulotning ham hajmi pasayadi. 
Ifloslovchi texnogen moddalarning tarqalishi va
 
tabiiy muhitga salbiy ta’sir 
qilish holatlarini quyidagicha bayon qilamiz (Izrael; 1984) (2 -jadval), ya’ni: 
2-jadval 
Ifloslovchi texnogen moddalarning tarqalishi 
Ifloslanish turlari 
Ifloslovchi moddalarni
 
ishlab 
 
chiqaruvchi 
sanoat
 
korxonalari 
I. Atmosfera 
havosi
1.Galogen 
moddalar 
tutuvchi 
birikmalar 
Kimyo va muzlatgich ishlab chiqaruvchilar 
2.Metall zarrachalari 
Metallurgiya, tog‘-kon sanoatlari 
3. Uglevodorodlar 
Issiqlik energetikasi, trapsport 
4.SO
2
,
SO
2
, NO
2, 
NO
Shu korxonalar
II. Tuproq muhiti
1. Aktiv loyqa 
Shahar biologik tozalash inshootlari
2. Kul va shlak 
Energetika, metallurgiya
3. Metallar 
Metallurgiya, kimyo sanoatlari.

---

4. Axlat 
Kommunal xo‘jalik, shahar xo‘jaliklari
5.Plastmassalar, organik moddalar 
Kimyo korxonalari 
6. Radionuklidlar
AES va harbiy tashkilotlar 
7. Sellyuloza va qog‘oz 
Sellyuloza-qog‘oz, kommunal-xo‘jaliklar 
8. Qoldiqlar, temir-metall parcha-
qismlari 
Qishloq xo‘jalik sanoatining qoldiqlari. texnika 
qismlari
9.Zaharli pestitsidlar 
Qishloq ho‘jaligida ishlatilmay |qolgan, to‘plangan 
skladlar