2- mavzu: Texnogen omillarning agrotizimlar holatiga salbiy ta’siri Reja

---

2- Mavzu: Texnogen omillarning agrotizimlar holatiga salbiy ta’siri 
 
Reja: 
2.1. Atrof-muhitning ifloslanish darajasi. 
2.2.Ifloslovchi moddalarning guruhlari. 
2.3.Texnogen omillar ta’sirining oqibatlari. 
Tayanch iboralar: texnogen omillar, ifloslovchi moddalarni tarqalishi, 
ekologik xavfli ishlab chiqarish ob’ektlari , ifloslovchi moddalar guruhlari, 
texnogen omillar ta’siri oqibatlari. 
2.1. Atrof-muhitning ifloslanish darajasi 
 
Ma’lumki, insonlar tabiiy muhit, undagi moddalar holatini o‘zgartirib, 
qaytadan yangi moddalar hosil qilib, o‘zlariga ma’qul hayotiy sharoitlar yaratadi. 
Ishlab chiqarish kuchlarining o‘sishi bilan tabiiy zahiralar potensialidan 
foydalanish kengayib boradi, tabiiy muhitning ijtimoiy ishlab chiqarish tizimida 
qatnashishi ortadi va natijada tabiiy majmualarga antropogen omilning har 
tomonlama ta’siri kuchayadi. Bunday holatning yuzaga kelishiga texnogen 
omillarning tashkil etilishi va rivojlanishi sabab bo‘ladi.
 
Texnogen omil — bu insonning ishlab chiqarish jarayonida tabiiy majmualar 
holatining o‘zgarishiga olib kelishidir. Odamlarni texnik na texnologik faoliyatlari, 
murakkab geoximik jarayonlarning o‘zgarishi oqibatida biosfera turg‘unligining 
buzilishi, turli hududlarda atrof-muhitning ifloslanishi, kimyoviy elementlar 
tarkibining o‘zgarishi, qator yangi kimyoviy elementlar, mineral va organik 
birikmalarning hosil bo‘lishi, ularni muhitga salbiy ta’sir qilishi kuzatiladi (1-
jadval). 
1-jadval 
Ishlab chiqarish chiqindilarining tuzilishi (mln.t, CHernikov, 2000;
 
Ergashev, 
2003).
 
 
Chiqindilarning 
xillari 
Klassik 
energiya 
ishlab 
chiqarish 
Sanoat 
Qishloq 
xo‘jalik 
Kommunal 
xo‘jalik 
Jami 
1. 
Atmosferani 
ifloslovchi 
gazsimon moddalar 
17326 
47 
1460 
873 
19700 
2. 
Atmosferaga 
tashlana-
digan qattiq zarrachalar 
133 
9 
14 
3 
241 
3. 
Qattiq chiqindilar 
- 
4000 
- 
1000 
5000 
4. 
Uglevodorodlar 
42 
14 
9 
4 
69 
5 
Organik chiqindilar 
- 
- 
4900 
304530 
6. 
Fekal chiqindilar 
- 
- 
9400 
180 
9580 
JAMI: 
17501 
4152 
15383 
2090 
39126 

---

Inson faoliyati natijasida dunyo