2- mavzu: ta’lim-tarbiya jarayonida pedagogik maxorat reja Ta’lim beruvchining kompetensiyasi Pedagogik maxorat va uning tarkibiy kismlari

3. Pedagogik kobiliyat va pedagogik texnika.

K,obiliyat ukituvchining individual imkoniyatlarini xarakterlaydi.

K,obiliyat shaxsning xam umumiy, xam maxsus rivojlanishida tezrok siljib borishini, uning ijrochilik va ijodkorlik faoliyatlarida eng yukori natijalarga erishishini ta’minlaydi.

K,obiliyatli kishi mutaxassislikni tez egallay oladi va yukori maxoratga erishadi xamda ishlab chikarish, fan yoki madaniyatga yangilik kirita oladi.

Pedagogik kobiliyatlar, deb ataladigan kobiliyatlar ta’lim beruvchining akliy, emotsional-irodaviy jixatlarini, tashkilotchiligi, bilimdonligi va ularning bir-biriga boglikligini xamda yaxlit bir butunlik kasb etishini ifodalaydi. Psixologiyada kobiliyatlarga shunday ta’rif beriladi:

Kobiliyatlar- shaxsning mazkur faoliyatini muvaffakiyatli amalga oshirish sharti xisoblangan va buning uchun zarur bilim, kunikma va malakalarni egallash dinamikasida yuzaga chikadigan farklarda namoyon buladigan individiual- psixologik xususiyatdir.
Pedagogik psixologiyada ta’lim beruvchilik faoliyatida pedagogik kobiliyatlarning tutgan urnini ilmiy izoxlab berishga oid samarali tadkikotlar olib boriladi.

Yirik psixolog S.L.Rubinshteyn ta’kidlab utganidek, pedagogik jarayon ta’lim beruvchi- ta’lim beruvchining faoliyati tarikasida rivojlanuvchi bola shaxsini shakllantiradi, bu esa pedagogning tarbiyalanuvchi faoliyatiga nakadar raxbarlik kilishga yoki aksincha, unga extiyoj sezmasligiga boglik. Bola shaxsning rivojlanishida ta’lim beruvchining roli benixoya muximdir, chunki u ta’lim va tarbiya jaroyoning tashkilotchisi vazifasini bajaradi. SHu bois, xozirgi sharoitda ta’lim beruvchining tashkilotchilik kobiliyatiga nisbatan yuksak talab kuyiladi, shuning uchun ijtimoiy- tarixiy tajribalarning boyligi extiyojlar kulamini ortishiga bevosita boglik.

70-80 yillarda ta’lim beruvchining xarakter xislatlari, pedagogik kobiliyatlari, unda ta’lim beruvchilik maxoratini tarkib toptirish shartlari chukur urganildi.

Tadkikotchi A.I. Щerbakov fikriga kura, pedagogik faoliyat- bu ta’lim beruvchi oldiga jiddiy talablar kuyadigan murakkab psixologik aktdir. Pedagogik faoliyat ta’lim beruvchini chukur va puxta bilimga,

pedagogik kobiliyatiga, mustaxkam xarakterga, yuksak ma’naviyatga ega

bulishini takazo kiladi. I.A.Щerbakov ta’lim beruvchi shaxsi 6 ta kasbiy- tarkibiy kismdan iborat ekanligini ta’kidlaydi:

1. 
   YUksak saviyadagi bilim va madaniyat
   
2. 
   Yunalishning anik ifodalanganligi.
   
3. 
   YUksak axlokiy xislarning mavjudligi.
   
4. 
   YUkori darajada yuzaga keluvchi faollik va barkaror mustakillik.
   
5. 
   Kdt’iy va sillik xarakter.
   
6. 
   Pedagogik kobiliyatlar.
   

Pedagogika va psixologiya soxasida olib borilgan ilmiy tadkikotlarga asoslanib, ta’lim beruvchining pedagogik kobiliyatlarini kuyidagicha klassifikatsiya kilish mumkin:

1. 
   
   Didaktik kobiliyat.
   
2. 
   Akademik kobiliyat.
   
3. 
   Perseptiv kobiliyat.
   
4. 
   Nutkiy kobiliyat.
   
5. 
   Tashkilotchilik kobiliyati.
   
6. 
   Obruga egalik kobiliyatlari.
   
7. 
   Komunikativ kobiliyat.
   
8. 
   Dikkatni taksimlash kobiliyati.
   
9. 
   Kelajakni kura bilish kobiliyati. 10.Konstruktiv kobiliyat.