2 – мавзу: фалсафий тафаккур тарақҚиёт босқичлари: шарқ фалсафаси қадимги Мисрдаги фалсафий қарашлар

Конфуцийчилик ахлоқий қоидалар ва ижтимоий бошқарув масалаларига диққат-
эътиборни қаратди. Конфуцийчилик учун энг мукаммал намуна ўтмиш эди. Конфуций 
(эр.ол. 551-449 йй.) ўзи ҳақида шундай деган эди: «Эскини баѐн қиламан ва янгини 
яратмайман». Канфуций фикрича, оламни осмон бошқаради. Осмон иродаси-тақдирдир. 
Биз яшаб турган олам, ундаги тартиб осмон ҳукмдори томонидан юборилган. Жамият 
ҳаѐтидаги тартибга қаттиқ амал қилиш талаб этилади. Тартиб – инсоният жамоасининг энг 
олий, ҳаѐтий қадриятлардан биридир.
Даосизм асос эътибори билан милоддан аввалги VI асрда вужудга келди. Бу 
фалсафий оқимнинг ғоялари «Дао дэ цзин» китобида эътироф этилади. Бу оқимнинг 
асосчиси бўлган Лао – Цзи ( милоддан аввалги 604 й.т)нинг хизматлари жуда улуғдир. Бу 
мутафаккир ва унинг шогирдлари таъкидлайдилар-ки, туман ѐки газсимон ҳолатдаги
бошлангич материя- Ци умумий қонун – Дао билан биргаликда дунѐнинг асосини ташкил 
этади.
Исмлар мактаби воқейликни тил ифодаси масалалари орқали ҳал қилишга 
йўналтирилган эди. У ашѐлар муносабати ва шу муносабатларнинг ўзини тадқиқ этди, 
сўнгра эса ҳукмлар ва исмларнинг бир-бирига мувофиқ келишлигини текширди. 
Моистлар мактаби ўз исмини унинг асосчиси Мо-цзи (эр.ол. 479-431) номидан 
олган. Унда асосий эътибор ижтимоий ахлоқ муаммоларига қаратилган бўлиб, уни амалга 
ошириш истибдодий ҳокимият бошлиғининг қатъий ташкилотчилиги воситасида намоѐн 
бўлиши билан боғланади. Жамиятдаги барча одамлар учун мажбурият сифатида умумий 
ўзаро инсонпарварлик меъѐри тавсия этилади, барча кишилар бир-бирларига фойда 
келтириш ҳақида ғамхўрлик қилишлари лозим. Назарий тадқиқотлар-фойдасиз ортиқча 
ҳашамат; меҳнат фаолиятида кўзда тутилган амалий мақсадга мувофиқлик - заруриятдир. 
Легизм – ўз эътиборини ижтимоий-сиѐсий масалалар, ижтимоий назария ва давлат 
бошқаруви муаммоларига қаратган таълимотдир.