2- ma’ruza dunyo tillarning geneologik va morfologik tasnifi; tilshunoslikning bo`limlari reja

3. Flektiv (ingl. 
Inflexional 
– 
“o„zgaradigan”, “turlanadigan” degani
) tillar 
grammatik ma‟nolar
 
o„zak ichidagi tovush almashinuvlari asosida yasaladigan tillardir.
 
Flektiv tillarga hind-yevropa, semit, xamit tillari kiradi. Bu tillarning o„ziga xos xususiyatlari 
quyidagilardan iborat:
1) o„zakdagi tovush o„zgarishlari yangi grammatik ma‟noning yasalishiga olib keladi. 
Arab tilidagi quyidagi so„zlarga e‟tibor bering:
naqsh, naqqosh;
xalq, xaloyiq
kabi. 
2) bir grammatik ko„rsatkich (qo„shimcha) birdan ortiq grammatik ma‟noni
ifodalaydi: rus tilidagi 
kniga
so„zi tarkibidagi –
a
qo„shimchasi jinsni (jenskiy rod), bosh 
kelishikni, birlik sonni bildirib kelgan.
3) bir grammatik ma‟no turli shakllardagi ko„rsatkichlar bilan ifodalanadi. Rus tilida 
ko„plik ma‟nosi
-i, -a, ы, ya
qo„shimchalari orqali ifodalanishi mumkin: 
книги, города, 
ножы, братья. 
4) o„zak-negiz mustaqil qo„llanmasligi mumkin. Rus tilidagi 
idu, idya, idti, idyom
so„zlarida 
id–
qismi o„zak hisoblanadi va u mustaqil ishlatilmaydi.
4. Mujassamlantiruvchi (polisintetik)
6
tillarning
xususiyati shundan iboratki, 
ularda butun bir gap bir so„z holida yoziladi va talaffuz qilinadi. Masalan, AQSHning Yuta 
shtatida yashovchi hindularning 
payyut
tilidan misol keltiramiz: 
“vii-to-kuchum-punku-
ryugani-yugvi-van-tyum”
tarzida yoziladigan “so„z-gap” so„zma-so„z quyidagicha tarjima 
qilinadi:
“pichoq-qora-bizon-qo„lga o„rgatilgan-bo„laklamoq-o„tirmoq”.
Ma‟nosi: 
 Pichoq 
bilan qo„lga o„rgatilgan qora bizonni bo„laklab o„tirishibdi”. 
Polisintetik tillarga chukot tili, 
suningdek, Amerikadagi ayrim hindu tillari, Osiyodagi paleoosiyo oilasiga mansub ayrim 
tillar kiradi.