2 – ma’ruza: Beton va armaturaning fizik – mexanik xossalari

5. Payvandlangan to‘rlar va sinchlar
. 
 
Konstruktsiyalarni tayyorlash uchun payvandlangan to‘r va sinchlar 
tarzidagi armatura buyumlaridan foydalaniladi. Bu buyumlar, odatda, zavodlarda 
elektr payvandlash yo‘li bilan yasaladi. 
Payvand sinchlar tekis qilib tayyorlanadi. Ular ko‘ndalang va bo‘ylama 
sterjenlardan iborat bo‘ladi. SHuni ham hisobga olish kerakki, bo‘ylama sterjenlar 
bir yoki ikki tomondan balandligi bo‘ylab 1 yoki 2 katordan joylanishi mumkin.
Transportda tashish va tegishli joyga o‘rnatishni osonlashtirish maqsadida 
tekis sinchlar, kichikroq o‘lchamlarda tayyorlanib, loyiha joyiga o‘rnatishda, 
odatda, ularga qo‘shimcha ko‘ndalang sterjenlar payvandlash yo‘li bilan keng 
sathli sinchga birlashtiriladi. 
Payvandlangan to‘rlar o‘ram va tekis shakllarda bo‘ladi. Bunday to‘rlar V-I
va A-III sinfli armaturalardan tayyorlanadi, bunda o‘rama to‘rlarda bo‘ylama 
sterjenlarning diametri 7 mm dan ortiq bo‘lmasligi kerak.
Ishchi armaturani bo‘ylama yoki ko‘ndalang (yoki bir yo‘la har ikkala 
yo‘nalishda) joylashtirish mumkin. O‘rama to‘rlarning maksimalь eni 3,5m, tekis 
to‘rlarning o‘lchami esa 2,5X9m gacha bo‘ladi. 
Payvandlangan to‘rlar va sinchlarda ko‘ndalang qo‘yilgan sterjenlar anker 
vazifasini o‘taydi. Ular armatura bilan beton birgalikda ishlashini ta’minlaydi. 
Agar armatura alohida sterjenlar ko‘rinishida o‘rnatiladigan bo‘lsa, unda ularning 
uchlarini bukib ilmoq hosil qilib qo‘yish shart. Bunday ilmoqlar o‘ziga xos anker 
vazifasini o‘taydi.

---

Oldindan zo‘riqtirib temirbeton konstruktsiyalar tayyorlashda, ko‘pincha, 
armatura elementlarining uchlariga anker vazifasini o‘taydigan maxsus 
moslamalar o‘rnatiladi. Bunda armaturaning betonda yetarlicha ankerlanganligi 
hisoblash yo‘li bilan tekshirilishi kerak.