2- kurs III semestr

Qon ivishini Suxareva usulida tekshirish

Qonning ivishi organizmning himoya reaksiyasidir. Tomirlardan chiqqan qon uch-to'rt daqiqa mobaynida ivib qoladi. Qonning ivishi juda murakkab fermentativ jarayondir. Bu jarayon uch bosqichda sodir boladi.
1-bosqichda tromboplastinning o'tmishdoshi ajralib chiqib, qon plazmasi omillari bilan o'zaro ta'sir qiladi va faol tromboplastinga aylanadi. Faol tromboplastin hosil bo'lishi uchun Ca²⁺ ionlari va bir qancha plazma omillari, akselerator, ya'ni globulin va antigemofilik omil bo'lishi zarur. Antigemofilik omil bo’lmasa, tromboplastin hosil bo'lishi susayadi. Tomirlar jarohatlanganda oqib chiqayotgan qon ivimaydi. Bu kasallikni gemofiliya deyiladi.
2-bosqichda tromboplastin ishtirokida protrombin trombinga aylanadi. Bu reaksiyaning borishi uchun kalsiy ionlari va reaksiyani tezlashtiruvchilar akselerator vazifasini bajaruvchi plazma omili zarur. Tomirdan chiqarilgan qonga kalsiy ionlarini boglab oladigan natriy sitrat eritmasi quyilsa, protrombindan trombin hosil bo'lmaydi va qon ivimaydi. Shunga asoslanib, tibbiyot amaliyotida qon quyish uchun tayyorlashda unga natriy sitrat qo'shiladi. Bunday qon stabillashtirilgan qon, deyiladi.
3-bosqichda hosil bolgan trombin ta'sirida plazmaning eriydigan fibrinogeni erimaydigan fibringa aylanadi. Bu fibrin ingichka iplarning qalin chigaliga o'tib qoladi va qon laxtasi hosil boladi. Fibrin olib tashlanganida qon ivish xususiyatini yo'qotib qo'yadi. Bunday qon fibrinsizlantirilgan (difibrillangan) qon, deyiladi.
Qon oqayotganda, trombotsitlaming yopishishi ro'y beradi, bu ularning shikastlanishiga olib keladi. Ca²⁺ ,ATF va bir qator qon ivish omillari ishtirokida esa, faol tromboplastin hosil bo'ladi. Aktiv tromboplastin strukturasi bo'yicha glikoproteid, funksiyasi bo'yicha proferment bo'lgan plazma protrombinga ta'sir qiladi va uni trombinga o'tkazadi. Trombin proteolitik ferment hisoblanadi va qon oqsili fibrinogenni molekular massasi 300 bo'lgan polipeptidlar molekulasiga gidrolizlaydi. Keyinchalik bu molekulalar fibringa polimerlanadi va u ivindini shakllantiradi. Fibrinolizin (plazmin) ta'sirida iviydi va parchalanadi. Qonning ivish jarayonlarini tormozlovchi omillarga geparin, limon kislota tuzlari, antitromboplastin, antitrombin kiradi.