2- kurs “farmakologiya” fanidan oraliq nazorat biletlari. 1-bilet

3.Dori moddalarning embriotoksik ,fetotoksik,teratogen ta’sirlari.
Жавоб: Bularga neyrotoksik asoratlar – dori moddalari markaziy nerv sistemasiga ta‘sir etib,

Bosh og’rishi, bosh aylanishi, ko’ngil aynishi, neyroleptik sindromlar yuzaga chiqadi.

Bunday asoratlar ko’pincha neyroleptiklami, qon bosimini tushiradigan moddalami

Qo’llaganda uchraydi.

Dori moddalari jigarda metabolizmga duchor bo’lgani uchun bu a‘zoga ta‘siri kuchliroq

Bo’ladi. Jigar hujayralarida morfologik o’zgarishlar paydo bo’lib, uning faoliyatini

O’zgartiradi. Bunda bemor sarg’ayib ketishi, toksik gepatit hamda jigar sirrozi paydo

Bo’lishi mumkin, gepatotoksik asoratlar ko’pincha alkogol, fenotiazin unumli

Neyroleptiklar, tetratsiklinlami qo’llaganda kelib chiqadi.Dori moddalarining ko’pchiligi

Siydik bilan chiqib, buyrakka, siydik

O’zgarishlar buyrak kanalchalarida va koptokchalarida sodir bo’lishi mumkin. Dori

Moddalardan buyrak zararlanib, nefrit hamda nefroz yuzaga kelishi mumkin. Ko’pincha

Og’ir metallar, neomitsin nefrotoksik asoratlami

Keltirib chiqaradi.Og’iz orqali yuborilgan moddalar oshqozon, ichakda salbiy

Ta‘sirlami yuzaga keltirishi mumkin, bunda ko’ngil aynashi, oshqozon va ichakda og’riq

Turishi yallig’lanish hamda yara paydo bo’lishi

Mumkin, bu asorat ultserogen deyiladi (lotinchada ―ulcus‖ - yara). Ultserogen

Asoratga asosan atsetilsalitsilat kislota, butadion, rezerpinlar sabab bo’lishi mumkin.

Og’iz orqali yuboriladigan antibiotiklar (tetratsiklin, levomitsetin) bilan uzoq

Davolanganda ichakda saprofit mikroblarning o’sishi to’xtaydi, natijada patogen

Zamburug’lar paydo bo’lishi uchun sharoit yaratiladi, disbakterioz, kandidomikoz paydo

Bo’ladi. Bu salbiy ta‘sirlaming oldini olish uchun antibiotiklar bilan birgalikda

Vitamin B kompleksi moddalarini ham qo’llash kerak bo’ladi.Ayollar homiladorlik

Davrida dorilarni bilar-bilmas ichishi natijasida homila mayib-majruh bo’lib tug’ilishi mumkin. Bunday salbiy ta‘sir teratogen (lotincha tyeratos – majruh) ta‘sir deb ataladi.

Dori moddalarini homiladorlikning 4-6 haftasida qo’llash juda xavflidir, chunki

Bo’lajak bolaning asosiy a‘zolari va sistemalari shu muddatda shakllana boshlaydi.

Masalan, etil spirti, tetratsiklin, levomitsetin, kortikosteroidlar, psixotrop moddalar va

O’smalarga qarshi moddalar teratogen ta‘sir ko’rsatishi mumkin.

Ayrim dori vositalari embrionning normal rivojlanishiga homiladorlikning birinchi

Kunidan boshlab salbiy ta‘sir ko’rsatishi mumkin. Buning natijasida 1, 2, 3-6 hafitalik

Homila o’smay qoladi va oxirida o’z-o’zidan bola tushadi. Dori moddalarining kalta

Miqdori yoki o’rtacha va kichik miqdori uzoq vaqt qabul qilinganda tuxumdonda va

Bachadon shilliq qavatida to’planib, salbiy ta‘sir ko’rsatadi. Bu ta‘sir natijasida

Yetishgan homila noso lom tu iladi. Ushbu salbiy ta‘sir embriotoksik

(homiladorlikning 12-haftasidan oldin), fetotoksik (homiladorlikning kechki

Muddatlarida ro’y berganda) deb ataladi. Bunday salbiy ta‘sirni etil spirti, xinin,

Xloridin yuzaga keltirishi mumkin.Ba‘zi dori vositalari yoki kimyoviy moddalar irsiy

O’zgarishlaming monnal kechishini o’zgartirib yuborishi mumkin. Masalan, barbituratlar,

Steroid gormonlar, psixotrop hamda kantserogen moddalar shunday ta‘sir ko’rsatadi.

Teratogen va m utagen ta‘sir mexanizmi hali to’lao’rganilmagan, ba‘zi ma‘himotlarga

Ko’ra bu moddalar DNK bilan birikadi va DNK molekulasining konformatsiyasini

O’zgartirib yuboradi, natijada DNKdan hosil bo’ladigan RNK sintezi kamayadi, genetik

Mutatsiya jarayoni yuzaga keladi va o’zgarishlar nasldan-naslga o’tishi mumkin.Ba‘zi dori

Moddalari blastomogen ta‘sir ko’rsatishi, ya‘ni mustaqil rivojlanish xususiyatiga ega

Bo’lgan o’smalar paydo bo’lishi mumkin.Zararli ta‘sirlar bir-biriga mos kelmaydigan

Moddalar birgalikda qo’llanganda ham hosil bo’ladi.

4.Termopsis o’ti (Herba Thermopsidis) damlamasi 1:300
5.Lidokain gidroxlorid (Lidocaini hydrochloridum) 10% 2 ml eritmasiga resept.
6..”Suprastin “ 1 ml N.5 ampula