№1–маъруза

Ерга узилиб тушган токли симдан токнинг ерга тарқалиши 
2-расм 
 
Электр токидан сақланиш 
Электр токидан сақланиш учун ускуналарнинг ток юрувчи қисмларига 
яқин келмаслик, қўл теказмаслик, бехосдан тегиб кетмаслик керак.
Машина корпусида ѐки электра двигателнинг қобиқ ва бошқа метал
қисмларида электр токи пайдо бўлганида, хавфни олдини ола билиш, паст 
кучланишда ишлаши, икки қайта ихоталаш, ерга улаш, (заземления), нол 
симига улаш (зануление), ҳимояловчи ўчириб қўйгичларни (защитное 
отключение) қўллаш билан эришилади. 
Электр ускуналарни ток юрутувчи қисмларига бехосдан тегиб 
кетмаслик учун уларни ихоталаш, қўл етмайдиган баландликка ўрнатиш, 
тўсиқлар билан таъминлаш ва бошқа тадбирларни қўллаш керакдир. Бундан 
ташқари ўта хавфли шарайитларда металл идишларнинг ичида ишлаѐтганда, 
ток ўтказувчи полда ўтириб ѐки ѐтиб ишлаѐтганда қўл асбоблари учун паст 
кучланишли 12 В қабул қилинади. 

---

59 
Ҳимояловчи ерга улаш 
Машина ва дастгоҳларнинг ток юрмайдиган метал қисмларини электр 
хавфсизлигини таъминлаш учун, махсус ўтказғичлар ѐрдамида ерга улаб 
қуйилади. Натижада ишчи хизматчиларни бехосдан машина ва дасгохларни 
метал қисмларга тегиб кетганда электр токи таъсиридан сақлаб қолади.
Ҳимояловчи ерга улаш қурилмаси икки хил бўлади.
1.Ташқарига чиқарилган (ѐки бир ерга тўпланган) 
2.Контурли (ѐки бир текис тақсимланган) 
Ташқарига чиқарилган қурилмаларда кўпинча уловчи асбоб ускуналар 
турган цехдан ташқарига чиқариб маълум бир майдонгача тўпланиб 
ўрнатилади. 
Ерга улашнинг бир тури асосан кучланиш 1000 В гача бўлган қурилма- 
ларда ишлатилади. Бунинг афзаллиги шундаки, электрод вазифасини 
бажарувчи қозиқларни ерга қоқиш учун қаршилиги кам бўлган (нам, серлой 
ва ш.ў.) ерларни танлаш имкони бор. (3 расм).