№1–маъруза

(3-соат) 
Режа: 
1. Шовқин, титраш, ултратовуш ва инфратовушдан ҳимоялаш.
2. Физик тавсифлари, одам организмига таъсири, камайтириш йўллари, 
шахсий ҳимоя воситалари.
3. Шовқиндан ҳимояланиш воситалари ва усуллари.
4. Инфратовуш ва ултратовушларни инсон организимига таъсири 
меъѐрлаш, ҳимоя чора тадбирлари. 
5. Титраш. Унинг одам организмига таъсири.
6.Титрашни меъѐрлаш, пасайтириш йўллари ва титрашдан ҳимоялаш. 
 
1. Шовқин, титраш, ултратовуш ва инфратовушдан ҳимоялаш. 
Автотранспорт корхоналаридаги (АТК) баъзи ишлаб чиқариш 
жараѐнлари шовқин билан боғлиқ кечади.
Шовқин бу турли туман товушларнинг бетартиб қўшилиб 
кетишидир. 
Товуш чиқараѐтган жисмнинг тебранишларидан ҳосил 
бўладиган тўлқинлар ҳавода тарқалиб, ҳавони гоҳ зичлайди, гоҳ 
сийраклаштиради, натижада 
товуш босими ҳосил
қилади. 
Одамнинг эшитиш аъзолари бундай босимларни тез илғайди, 
товушнинг тебранишлар сони 
16 Гц дан 20000 Гц гача оралиқда бўлса 
эшитади. Гц бу товуш частотаси. 
Яъни бир секунд давомида тебранишлар 
сони билан ифодаланади. Эшитиш аъзолари учун 45 Гц дан 10000 Гц-гача 
оралиқ энг муҳими, 16 Гц дан паст частотали 
(инфратовуш)
ва 20000 Гц дан 
юқори частотали 
(ултратовуш)
товушларни одамнинг эшитиш аъзолари 
қабул қилмайди. 
Шовқин-товушнинг босими, жадаллик ва бошқа кўрсаткичлар билан 
тавсифланади. Товуш жадаллиги шартли ўлчам – 
1Б (белл )
билан ўлчанади. 
Бу одамнинг эшитиш аъзоси қабул қила оладиган 
энг кучсиз товуш.

---

4 
Амалда товуш жадаллиги
децибел (дБ)
билан ўлчанади, у 0,1Б га тенг. 
Одамнинг эшитиш органи қабул қиладиган энг кичик жадаллик