1−амалий иш. Тиббиётда қЎлланиладиган сенсор воситаларнинг мажмуаси билан танишиш сенсорлар ҳАҚида

АФФЕРЕНТ МОТОР АФАЗИЯ

Беморлар айрим вақтларда фақатгина оддий орал позаларни ўхшатишнигина эплай оладилар, бироқ уларни оғзаки буйруқлар асосида кўп ҳолларда амалга ошира олмайдилар. Тил ва лабларнинг тартибсиз ҳаракатида намоён бўлувчи позаларни қидириш кузатилади. Артикуляцион апракция афазиянинг ушбу турининг бирламчи нуқсони ҳисобланади ва бутун синдромнинг “ўзаги”ни ташкил қилади. Афазияга чалинганлар артикуляциясига кўра яқин бўлган товушларни аралаштириб юборадилар, ҳар доим ҳам уларни акустик намуна асосида такрорлай олмайдилар. Кўпинча беморларда ҳаттоки унли товушларни такрорлашда ҳам қийинчиликлар юзага келади. Фонеманинг артикуляцион образини кўра олишга таяниш вазифани бирмунча осонлаштиради.

Эфферент мотор афазия

Эфферент афазия – (эфферентс – чиқарувчи; эфферентлар – рефлекторли ёйнинг якуний қисми) биринчи маротаба 1861 йилда П.Брока томонидан таърифланган. У мия чап ярим шарининг премотор қобиғининг пастки қисмларининг шикастланиши натижасида юзага келади. Фикр билдириш грамматикасини парчаланишига ва нутқий стереотипларнинг инертлиги оқибатида бир сўз ёки бўғиндан бошқа сўз ёки бўғинга ўтишнинг мураккаблигига сабаб бўлади.

ЭФФЕРЕНТ МОТОР АФАЗИЯ

Меъёрий ҳолатида у битта орал ёки артикуляцион ҳаракатнинг бошқаси билан равон алмашинувини таъминлайди. Бу эса артикуляцияларнинг сукцессив кетма-кетликда ташкиллаштирилган қаторларга, яъни А.Р.Луриянинг номлашига кўра “кинетик ҳаракатлантирувчи мусиқага” бирлашиши учун зарур. Ҳаракатлантирувчи зоналарнинг ўчоқли шикастланишида артикуляторли ҳаракатларнинг патологик инертлиги юзага келади. Бир артикуляцион позадан иккинчисига эркин ўтишга тўсқинлик қилувчи персервациялар пайдо бўлади. Бунинг натижасида афазияга чалинганлар нутқи узуқ-юлуқ бўлиб боради. Иборанинг алоҳида парчаларининг тутилиб қолиши билан кечади. Нутқнинг талаффуз этиладиган томонининг бу каби нуқсонлари нутқий функциянинг бошқа томонларининг ҳам тизимли бузилишларига сабаб бўлади: ўқиш, ёзиш, қисман нутқни тушуниш. Шундай қилиб, артикуляцион апракциялар айрим жиҳатларгагина тегишли бўлган афферент мотор афазиядан фарқли равишда, эфферент афазияда у уларнинг серияларига тегишли бўлади. Афазияга чалинганлар алоҳида товушларни нисбатан осонроқ талаффуз этадилар, бироқ сўз ва ибораларни талаффуз қилишда жиддий қийинчиликларга дуч келадилар. Мотор афазиянинг бу шаклида алоҳида товушларни талаффуз қила олади, лекин сўз ва ибораларни талаффуз қилаётганда бир товуш талаффузидан иккинчи товуш талаффузига ўтаётганда қийналади. Бунинг натижасида ўз фикрини, яъни сўзларни, гапларни узуқ-узуқ ҳолда талаффуз қилади.

1.