18-mavzu. O‘zbekiston respublikasini rivojlantirishning harakatlar strategiyasida mehnat munosabatlari Reja

18.1-rasm. Mehnat munosabatlari strategiyasini shakllantirish bosqichlari

Bu esa strategdan strategik tafakkurni talab qiladi.

Strategik tahlil hozirgi vaziyatni baholagan holda strategik maqsadni aniqlab olish uchun amalga oshiriladi. Bu strategdan kelajakning siyosiy, iqtisodiy, texnologik, ekologik va boshqa xususiyatlarini oldindan basho-rat qilgan holda o‘zini o‘sha kelajak sharoitlarida his qila olishga qodir-likni talab etadi. Ya’ni strateg strategik tafakkurga ega bo‘lishi lozim.

Mehnat munosabatlarida strategik tafakkur quyidagilarni qamrab oladi:

– ustuvorliklar izchilligini aniqlash, ya’ni «Biz nimaga erishishni xohlaymiz va unga qanday qilib erishamiz?» savoliga javob topish;

– strategik g‘oyalarning istiqbolli ekanligini asoslay olish;

– mavjud muhitdagi ehtimol tutiladigan o‘zgarishlarni oldindan basho-rat qilish va ehtimol tutilgan tahdidlarga tayyor bo‘lish, paydo bo‘ladigan imkoniyatlardan imkon qadar to‘la va samarali foydalana olish;

– uzoq muddatli maqsadlarga erishish usullari va yo‘llarini mantiqiy asoslab berish;

– strategik maqsadlarga erishishga yo‘naltirilgan faoliyatni muvo-fiqlashtira bilish.

Mehnat jarayonidagi strategik tafakkurga uchta yondashuv kuzatiladi. Birinchi yondashuv strategik tahlil ob’ektining mavjud kun tartibi chegarasidan tashqarida keng ko‘lamli va uzoq muddatli fikrlash, shuningdek, hattoki ular ob’ektning joriy faolligini tubdan o‘zgartirsa ham, muvaf-faqiyatga yetaklovchi innovatsion kutilmagan va g‘ayriodatiy yo‘llarni anglash va tahlil qilishni talab qiluvchi yangi ufqlar strategiyasidir.

Ikkinchi yondashuv takomillashtirish strategiyasi hisoblanadi. Ushbu yon-dashuv birinchisidan farqli ravishda, asosan, ob’ektning qo‘shimcha tizim-lari, uning unsurlari va funksiyalarining tizimli tahliliga, shuningdek, ularning o‘zaro aloqasiga asoslangan.

Uchinchi yondashuvni birlashtirish strategiyasi deb atash mumkin. Ushbu yondashuvga ko‘ra, inqilobiy innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni joriy qilish va o‘zlashtirish bilan birga joriy samaradorlik va daromadlilikka oldindan amal qilayotgan operatsion tizimlar va texnologiyalar hisobidan erishiladi.

Strategik tafakkurning asosiy dushmani – inersion (odatiy) tafakkur-dir. Inersion tafakkur innovatsion maqsadlar yo‘lidagi asosiy to‘siqdir. Strategik nuqtai nazardan, hozirgi kun – bu o‘tmish. Strategning strategik tafakkuri har doim oddiy odam tafakkuridan 3–5 yil ilgarilab ketgan bo‘ladi.

Strategiyani ishlab chiqishda SWOT («Strengths», «Weaknesses», «Opportunities», «Threats») tahlil usulidan foydalaniladi (19.2-rasm).

Bu usul 1965 yilda Garvard universitetining professorlari Leraned, Kristensen, Endryus va Gut tomonidan taklif etilgan bo‘lib, u «LCAG» no-mini olgan (19.2-rasm).

Bu usulda kuchli (S) va zaif (W) tomonlar – tahlil ob’ekti ichki muhiti-ning (ya’ni ob’ektning o‘zi ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan) omillari, im-koniyatlar (O) va tahdidlar (T) esa tashqi muhitning (ya’ni ob’ektga tashqari-dan ta’sir ko‘rsatilishi mumkinligi va bu ob’ekt tomonidan nazorat qilina olmaydigan) omillari hisoblanadi.