17-mavzu: Tijorat banklarining operatsiyalari. Reja

17.2. Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari
Tijorat banklar o'z va jalb qilingan mablag'larini mijozlar uchun va tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishni qo'llab quvvatlash uchun foydalaniladi va tegishli daromadga ega bo'ladi. Daromad olish maqsadida bank resurslarini joylashtirish bilan bog'liq bo'lgan operatsiyalar banklarning aktiv operatsiyalari deyiladi. Banklarning aktiv operatsiyalarida asosiy o'rinni ularning kredit operatsiyalari egallaydi (1- jadval)
1-jadval
O’zbekiston Respublikasi tijorat banklarining kredit qo’yilmalari, trln so’m

Ko’rsatkichlar	2012 yil	2013yil	2014 yil	2015 yil	2016 yil
Tijorat banklarining jami kredit qo’yilmalari	20,3	26,5	34,8	42,7	53,4
Shundan: investitsiya qo’yilmalari	5,8	7,2	8,6	10,2	12,2
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik	5,3	7,0	9,1	12,1	15,9
Shu jumladan mikrokreditlar	0,8	1,4	1,9	2,5	3,3

Jadval ma'lumotlariga ko'ra keyingi yillarda kredit qo'yilmalarning hajmi oshib bormoqda. Jumladan, kredit qo'yilmalari 2016 yilda 2012 yilga nisbatan 33,1 trln. so'mga yoki 2,6 martaga oshgan. 2012 yiilda jami kredit qo'yilmalarning 28,6 foizi investitsiyaga, 26,1 foizi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’yektlarini kreditlashni tashkil etgan bo'lsa bu ko'rsatkich 2016 yilda 22,8 va 29,8 foizni tashkil etgan.
Banklar tomonidan beriladigan kreditlar ma'lum mulk ta'minoti asosida berilib ular jumlasiga ko'chmas mulk, qimmatli qog'ozlar, uchinchi shaxs va sug'urta tashkilotining kafolati kiradi.
Tijorat banklatning kreditlash jarayoni quyidagi bosqichlarni o'z ichiga oladi:
-kredit olish uchun mijoz arizasini ko'rib chiqish;
-qarz oluvchini to'lovga va kreditga layoqatligini bank tomonidan o'rganish;
-kredit qo'mitasining qarori;
-kredit shartnomasini rasmiylashtirish;
-kredit berish;
-kredit foiz bilan qaytarilishini bank tomonidan nazorat qilish;