17-mavzu: kichik guruhlar psixologiyasi reja

Normativguruhlar– bushaxsuchunshundayinsonlarguruhiki,ularningnormalariniuma’qullaydi,ulargaamalqilishgahamishatayyorbo‘ladi.Bundayguruhlargabirinchinavbatdaoilani,diniyyokimilliyuyushmalarni,professoinalguruhlarnikiritishmumkin.
Qiyoslashguruhlari – bushundayguruhki,shaxs o‘shaguruhgakirishni,uningma’qullashigamuhtojbo‘lmaydi,lekin o‘zharakatlariniyo‘lgasolishdaungaasoslanadivakorreksiyaqiladi.
Negativguruhlar – shundayki,shaxsularningxatti-harakatlaridanataylabvozkechadi,chunkiularshaxsiyqarashlardanmutloqfarqqiladi.Masalan,ikkiqo‘shnibir-biribilanmurosalarikelishmasa,hattoki,devorlarinioqlashdahambiritanlaganrangniikkinchisitanlamaydi.Biri «oq» desa,ikkinchisi – aksincha, «qora» debturaveradi.


5.Kichikguruhlardagidinamikjarayonlar
Ma’lumki,guruhdato‘plangankishilar o‘rtasidadoimiymuloqotvamunosabatlarmavjudbo‘ladiki,ularningmazmunivayo‘nalishigako‘ra, o‘zigaxossotsialpsixologikmuhitshakllanadi.Bumuhitguruhningtaraqqiyotiniham,undagiturlijarayonlarnihambelgilaydi.Guruhningdinamikjarayonlaridegandaavvalouningshakllanishjarayoni,liderlikvaguruhdaturliqarorlarniqabulqilishjarayoni,guruhningharbirshaxsgata’sirikabilartushuniladi.Guruhningshakllanishiuningpaydobo‘lishihaqidagapiradiganbo‘lsak,avvaloshunita’kidlashlozimki,guruhjamiyatehtiyojlariva sotsial talablarasosidapaydobo‘ladi.Masalan,sinfjamoasidoimobolalarningtug‘ilishi,rivojlanishivaularningmaktablardata’limolishlarikerakligiuchun,talabalarguruhihamshunga o‘xshasholiyma’lumotlarolishlarikerakbo‘lganligiuchunpaydobo‘ladiva hokazo.Lekinbumasalaning sotsial tomoni.Uningsofpsixologiktomonihamborki,uodamlarningnimauchunjamoalardaishlashi,odamlarichidabo‘lishibilanbog‘liq.Chunkiharbirnormalinsondamuloqotgabo‘lganehtiyojhamdaturlihayotiyvaziyatlarda o‘zini sotsial himoyadasezishehtiyojiborki,bunarsaturlikichikjamoalardaularningbo‘lishinitaqozoqiladi.Lekinguruhdaa’zobo‘lishbilanbirgalikdaharbirindividqatorguruhiyjarayonlarningguvohibo‘ladi.
Birinchidanguruh o‘za’zolarigama’lumtarzdapsixologikta’sirko‘rsatadi.Buhodisapsixologiyadakonformizmdebataladi(o‘zbektilida «moslashish» ma’nosinibildiradi).Buhodisaningmohiyatishundaniboratki, uindividningguruhdaqabulqilinadigannormalar,fikrlar,xulq-atvorstandartlariniqanchalikqabulqilishyokiqabulqilmasligibilanbog‘liq.Guruhfikriniqanchaliktezqabulqilishuningta’sirigaberilishindividbilanguruhningziddiyatlarinioldiniolishimumkin.Shuninguchunhamindividanashundayxatti-harakatqilishgaintiladi.Lekinanashundayguruhfikriga, harakatigaqo‘shilishturlishakllardabo‘lishimumkin:tashqikonformillilikindividguruhfikriganomigaginaqo‘shiladi,aslidaruhanuguruhgaqarshituradi,ichkikonformillilikindividguruhfikrigato‘laligichaqo‘shiladivaruhanqabulqiladi.Anashundayhollardaindividbilanboshqalar o‘rtasidaziddiyatyokikonfliktlarpaydobo‘lmaydi.Bu o‘rindayanabirtushunchahambor,uhambo‘lsa «negativizm» tushunchasidir,buindividningharqandaysharoitdahamguruhfikrigaqarshiturishivao‘zichamustaqilfikr,mavqeininamoyonqilishidir.Butabiiyindividuchunnoqulaylekin,mustaqilfikr,odilharakatlardoimohurmatqilinadiganjamoalardanegativizmhodisasiyomonillatsifatidaqabulqilinmaydi.