22
Июнь
17
СУВ РЕСУРСЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ИФЛОСЛАНИШ МАНБАЛАРИ
Қадамбоев Оллошукур
Урганч давлат университети талабаси
Саттарова Фазилат
Урганч давлат университети ўқитувчиси
Дилора Махмудова
Урганч давлат университети катта ўқитувчиси
Mdilora@list.ru
Аннотация:.Мақолада.минтақадаги.сув.ресурслари,.уларнинг.миқдори.ва.сарфланиши-
га.доир.маълумотлар.келтирилган..Шунингдек,.мавжуд.сув.ресурсларининг.ифлосланиш.
сабаблари.ва.оқибатлари.бўйича.фикр.ва.мулоҳазалар.баён.этилган..
Калит сўзлар:.сув.ресурслари,.сув.истеъмоли.ва.сохалари,.сувларнинг.ифлосланиши.
Ўрта. Осиёда. Амударё. ва. Сирдарё. сув. ҳавзалари. асосий. сув. манбалари. ҳисобланиб,.
уларнинг. ирмоқлари. экинларни. суғоради. ва. аҳолининг. эҳтиёжи. учун. сарфланади..
Ўзбекистонда. Амударё. ва. Сирдарёдан. ташқари. яна. Зарафшон,. Қашқадарё,. Сурхонда-
рё,. Чирчиқ,. Оҳангарон. каби. дарё. сувларидан. фойдаланилади. (Амударёнинг. сув. йиғиш.
ҳавзаси.-.227,0.минг.км
2
,.сув.сиғими.78.км
3
./йилига,.узунлиги.1440.км;.Сирдарёнинг.сув.
йиғиш.ҳавзаси.150.минг.км
2
,.сув.сиғими.36.км
3
,.узунлиги.2140.км)..Ҳозир.Ўзбекистонда.
турли.соҳалар.учун.йилига.75.км
3
сув.сарфланмоқда..Шунинг.ярмидан.кўпи.суғоришда,.
қолган. қисми. саноат,. коммунал. хўжаликда. ва. бошқа. соҳаларда. ишлатилади.. Суғоришга.
олинган.сувнииг.фақат.12.км
3
қайтарма.сувга.айланади,.қолган.қисми.бутунлай.сарфланиб.
кетади..Ўзбекистон.Республикасида.олинган.чучук.сувнинг.92.фоизи.қишлоқ.хўжалигида,.
6. фоизи. саноатда,. 0,5. фоизи. коммунал. хўжалигида. ишлатилади,. 1,5. фоизи. эса. буғланиб.
кетади..Туркманистонда.эса.олинган.чучук.сувнинг.72.фоизи.қишлоқ.хўжалигида,.2.фоизи.
саноатда,. 0,5. фоизи. коммунал. хўжалигида. сарфланса,. 25,5. фоизи. буғланиб. кетади.. Сув.
ресурсларининг. ифлосланиши. деганда,. биз. ҳар. хил. органик,. ноорганик,. механик,. бакте-
риологик.ва.бошқа.моддалар.тўпланиб,.унинг.физик.хоссалари.(ранги,.тиниқлиги,.ҳиди,.
мазаси).ва.таркибининг.(реакцияси.ўзгариши,.органик.ва.минерал.қўшимчалар.миқдори.
ортиб..заҳарли.бирикмалар.пайдо.бўлиши).ўзгаришини,.сувнинг.юзасида.ҳар.хил.модда-
лар.сузиб,.тагига.чўкаверишини,.сувнинг.таркибида.кислороднинг.камайиб.кетиши,.бак-
териялар.кўпайиши,.юқумли.касалликлар.бактерияларининг.пайдо.бўлишини.тушунамиз.
Сувни. ифлословчи. манбалар. орасида. энг. муҳим. ўринни. саноат. ишлаб. чиқаришидан.
ҳосил.бўлган.ва.маиший.коммунал.хўжаликдан.чиққан.оқова.сувлар.эгаллайди..Уларга:
•
Саноат.ва.маиший.коммунал.хўжалик.корхоналаридан.даволаш-.соғломлаштириш.ва.
бошқа.ташкилотлардан.чиқадиган.ифлос.оқова.сувлар;
•
Ювувчи.синтетик.моддалар;.рудали.ва.рудасиз.қазилма.бойликларининг.қазиб.оли-
нишидаги.чиқиндилар;
•
Шахталарда,.конларда,.нефт.корхоналарида.ишлатилган.ва.улардан.чиққан.ифлос.
сувлар;.
•
Автомобиль.ва.темир.йўл.транспортидан.чиққан.ташлама.сувлар;.
•
Ёғоч. тайёрлаш,. уни. қайта. ишлаш. ва. сувда. оқизишда,. ташишда. ҳосил. бўлган.
чиқиндилар;.
•
Чорвачилик.фермалари.ва.комплексларидан.оқиб.чиқадиган.ифлос.сувлар;.
•
Зиғир.ва.бошқа.техник.экинларни.бирламчи.ишлов.беришдан.чиққан.чиқиндилар;.
•
Экинларини.суғориш.натижасида.вужудга.келган.оқова.-.ташландиқ.ва.зовур.сувла-
ри;.
•
Ҳар.хил.минерал.ва.органик.ўғитлар.ҳамда.зараркунандаларга.сепилган.заҳарли.хи-
микатлар.ишлатилган.далалардан.оқиб.чиқадиган.сувлар;
•
Шаҳар,.шаҳарчалар.ва.қишлоқ.ҳудудидан.оқиб.чиқадиган.(ёғин.сувлари).сувлар;
61
Do'stlaringiz bilan baham: |