|
22
Июнь
17
гугурт. гази,. 700. млн.. тонна. углерод. оксидлари,. 150. млн.. тонна. азот. оксидлари. чиқариб.
ташланмоқда..Ундан.ташқари,.қазиб.олинган.ёқилғиларни.ишлатиш.атроф-муҳитга.салбий.
таъсир.кўрсатади..Бунинг.натижасида.табиатда.турли.хилдаги.иқлим.ўзгаришлари.содир.
бўлишига.олиб.келмоқда..Бунда.атмосфера.ҳавосининг.ифлосланишида.ҳаво.таркибида-
ги.кислород,.озон,.азот,.карбонат.ангидрид.гази.ва.бошқалардан.ташқари.заҳарли.газлар.
ва.чанг.заррачаларининг.кўплаб.аралашувларини.кузатиш.мумкин..Тоза.ҳавони.булғовчи.
асосий.омиллардан.яна.бири.автотранспорт.воситаларидан.чиқаётган.заҳарли.газлардир..
Ундан.чиқадиган.ис.(карбонат.ангидрид).гази.ҳавога.нисбатан.оғирроқ.бўлгани.боис.до-
имо.ер.сирти.яқинида.тўпланади..Ис.газининг.зарарли.томони.шундаки,.у.қондаги.гемо-
глабинга.қўшилиб,.кислороднинг.организм.ҳужайраларига.етиб.боришига.йўл.қўймайди..
Шунингдек,. автомобилдан. чиқадиган. газ. таркибидаги. акролен,. формалдегид,. тетраетил.
қўрғошинлар. ҳам. инсон. саломатлигига. салбий. таъсир. кўрсатади.. Бундан. ташқари,. ат-
мосфера. ҳавосини. заҳарловчи. соҳалардан. бири. иссиқлик. электростанциялари,. иссиқлик.
электр. марказлари. ва. қозон. қурилмаларидир.. Иссиқлик. электростанцияларидан. чиқариб.
ташланадиган.заҳарли.моддалар.миқдори.жуда.катта..Масалан,.ойига.51.минг.тонна.кўмир.
сарфлайдиган.электростанциянинг.қозон.қурилмаси.ҳар.куни.33.тонна.олтингугурт.анги-
дридни.ҳавога.ажратиб.чиқаради..Қулай.метереологик.шароитда.эса.50.тонна.олтингугурт.
кислотага.айланишини.инобатга.олсак,.бу.қурилмадан.ҳар.куни.қўшимча.яна.40-50.тонна.
кул.чиқариб.ташланади.
Юқоридаги.тахлиллар.шуни.кўрсатадики,.олдимизда.турган.мавжуд.экологик.хавф.ва.
энергияга. бўлган. талабнинг. борган. сари. ортиб. бориши. бу. йўналишдаги. изланишларни.
фақатгина.ислохат.учунгина.эмас.балки.тезроқ.энергиянинг.қўшилмайдиган.яъни.муқобил.
энергия. турларини. жамиятга. тадбиқ. қилиниши. кераклигини. англатади.. Бу. эса. биздан.
муқобил. энергия. манбаларидан. халқ. хўжалигининг. турли. тармоқларида. фойдаланишда.
қайта.тикланмайдиган.энергия.манбаларини.тежашга,.атроф-муҳитга.турли.чиқиндиларни.
чиқариб.ташлашни.олдини.олишни.талаб.қилади..
Ўзбекистонда. қайта. тикланувчи. ҳамда. муқобил. энергия. манбаларидан. фойдаланиш-
ни.ривожлантириш,.сиёсий.ва.иқтисодий.қўллаб-қувватланишига.кўмаклашиш.мақсадида.
бир. қатор. ишлар. амалга. оширилмоқда.. Маълумки,. ҳозирда. қайта. тикланадиган. энергия.
манбаларидан. фойдаланиш. катта. истиқболга. эга. ва. бу. борада. самарали. ишлар. амалга.
оширилган. ҳамда. илмий. тажрибалар. тўпланган.. Айниқса,. қуёш. энергиясидан. фойдала-
ниш. борасида. бой. тажриба. мавжуд.. Бу. борада. қуёш. энергиясидан. фойдаланиб,. электр.
энергиясини. ҳосил. қилувчи. қурилмалар.-. фотоэлектр. қурилмалар.ишлаб. чиқариш. йўлга.
қўйилган..
Қуёш.энергиясининг.экологик.аҳамиятларидан.бири.шундаки,.атмосферанинг.энг.муҳим.
таркибий. қисми. бўлган. кислород. инсон. ҳаёти. учун. муҳимдир.. Сайёрамиздаги. ўсимлик.
дунёси. йилига. 160. миллиард. тонна. карбонат. ангидрид. газини. ўзлаштириб,. атмосферага.
120-190. миллиард. тонна. кислород. етказиб. беради.. Бундан. ташқари,. улар. ҳаводаги. чанг-
нинг.тўртдан.уч.қисмини.тутиб.қолади.ҳамда.сулфит.газининг.учдан.икки.қисмини.ютади..
Фан-техника. тараққиёти. даврида. инсоният. энергетика. бойликларидан. фойдаланишни.
минг. баробар. кўпайтирди,. бу. эса. табиатга. жиддий. зарар. етказмоқда.. Шунга. мувофиқ.
равишда.атмосферани,.сув.ҳавзаларини,.тупроқ.экологиясини.бузувчи.хўжалик.фаолияти.
чиқиндилари. миқдори. ҳам. икки. баробар. кўпаймоқда.. Шундай. экан,. муқобил. энергия.
манбаларидан.фойдаланишда.мамлакат.энергетикаси.хавфсизлигини.таъминлаш,.энергия.
ва.ресурсларни.тежайдиган.замонавий.технологияларни.жорий.этиш,.атроф.муҳит.ва.инсон.
саломатлигини.таъминлаш.долзарб.масаладир.
Бугунги.кунда.муқобил.энергетика.тизими.инновацион.ривожланишнинг.муҳим.омилига.
айланмоқда.. Унинг. анъанавийларига. нисбатан. тежамкорлиги. ва. экологик. жиҳатдан.
безарарлиги.бу.борада.асосий.мезондир.
Фойдаланилган.адабиётлар
1..П.Султонов..Экология.ва.атроф-муҳитни.муҳофаза.қилиш..Тошкент,.“Мусиқа”..2007.
2..И.Ҳамдамов,.З.Бобомуродов,.Э.Ҳамдамова..Экология..Тошкент,.“Фан.ва.технология”..
2009.
3..Барқарор.келажак.сари..Ўқув-метод.қўлланма..Т.:.Чинор.ЭНК,.2013
64
Do'stlaringiz bilan baham: |
