16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

22
Июнь
17
БАРҚАРОР РИВОЖЛАНИШНИНГ ТАРИХИЙ
БОСҚИЧЛАРИ ВА ЭКОЛОГИК ВАЗИЯТ
Эгамберганова Дилафруз
Урганч давлат университети талабаси
Рахимов Жасурбек
Урганч давлат университети ўқитувчиси
Хавожон Машарипова 
Урганч туманидаги 36 сон мактаб ўқитувчиси
[e-mail]
Аннотация:. Мақолада. барқарор. ривожланишнинг. тарихий. босқичларида. ер. юзининг.
табиий. экологик. холати,. ўзгариш. ва. жараёнлар. ҳамда. экологик. оқибатлари. ҳақида. сўз.
юритилиб,.юзага.келган.экологик.вазиятда.барқарор.ривожаланиш.қоидаларига.амал.қилиш.
муҳимлиги.қайд.этилган.
Калит сўзлар:. барқарор. ривожланиш,. экологик. вазиятлар,. табиий-тарихий. экологик.
жараёнлар.
Барқарор.ривожланиш.–.келажак.авлодни.“рисқига.ҳуруж.қилмаган”.тарзда.ҳозирги.за-
мон.кишисининг.экологик.хавфсиз,.иқтисодий.таъминланган,.ижтимоий.муҳофазаланган.
ва.барқарор.бирлашган.муносиб.ҳаёт.тарзини.таъминловчи.жараён.
Барқарор.ривожланиш.қоидаси.-“Дунё,.ривожланиш.ва.атроф-муҳит.муҳофазаси.ўзаро.
боғланган.ва.ажралмасдир”.
Барқарор.ривожланиш.ғоясининг.мақсади.–.келажак.авлод.эҳтиёжларини.инобатга.олган.
тарзда.ҳозирги.замон.кишилик.жамиятини.узвий.боғланган.экологик,.иқтисодий,.ижтимоий.
ва.сиёсий.тараққиётини.бир.меъёрда.таъминлашдир.
Табиий.бойликлардан.фойдаланмасдан.туриб.инсонлар,.жамият.ёки.давлат.яшай.олмайди..
Уларнинг.фаровон.ҳаёт.кечиришлари.ва.ривожланишлари.эса.уларни.ўраб.турувчи.атроф.
табиий.муҳитдан.нечоғли.фойдаланиш.имкониятларига.эга.эканликлари.билан.белгиланади..
Шунинг.учун.ҳам.қадимдан.кишилик.жамияти.табиат.неъматларини.ўзлаштириб.олишга.бор.
куч.ва.ғайратларини.ишга.солганлар..Натижада.давлатлар,.жамоалар.ва.инсонлар.ўртасида.
турли.зиддиятлар.келиб.чиққан.ва.барқарорликка.жиддий.зиён.етказган.
“Табиат-жамият». тизимининг. эволюцион. ривожланиш. тарихида. бештаижтимоий-
экологик.босқични.ажратиш.мумкин..
1.. Узоқ. вақт. давомида. инсонлар. тайёр. маҳсулотларни. термачилаб. ва. ов. билан. кун.
кечирганлар..Инсонлар.табиий.шароит.ва.озиқ-овқатнинг.мавжудлигига.тўла.қарам.бўлган..
40.мингйилолдин.ер.юзидааҳоли.сони.10.млн..Кишида.нортган..Бу.даврда.инсонларнинг.
атроф-муҳитга.таъсири.маҳаллий.даражада.бўлган..Бу.ибтидоий.босқич.деб.юритилади..
Кейинчалик.деҳқончилик.ва.чорвачиликнинг.ривожланиши.билан.инсонлар.ўтроқ.яшашга.
ўта.бошладилар.ва.жамият.шаклланди..Инсонларнингатроф-муҳитгатаъсирихарактеривам
иқёсиўзгарган.
2..Табиатнинг.ўн.минг.йил.олдин.озиқ.етишмаслиги.ва.табиий.шароитларнинг.чекловчи.
роли.яна.ҳам.камайган..Ер.юзида.аҳоли.сони.50.млн..Кишидан.ортган..Дастлабки.антик.
шаҳарлар.вужудга.келган,.маданият.ривожланган..Ўсимлик.ва.ҳайвонларнинг.ҳаёт.тарзи,.
яшаш.шароитлари.ва.мослашишлари,.сонининг.ўзгаришлари.ҳақидаги.дастлабки.экологик.
билимлар.эрамиздан.аввалги.асарларда.қадимги.Рим.ва.Юнонистонда.вужудга.келган..
Бу. даврга. келиб. табиатга. инсон. таъсирининг. кучайиши. -. ўрмонларнинг. кесилиши,.
ерларнинг.шўр.босиши,.дастлабки.чўллашиш.вазиятлари.кузатилган..Антропоген.таъсир.
натижасида,. айрим. ҳайвон. турлари. қирилиб. кетган,. алоҳида. ноёб. ўсимлик. ва. ҳайвон.
турлари.муҳофаза.қилинган..Бу.аграр.босқич.деб.юритилади..Кейинчалик.инсонларнинг.
атроф.табиий.муҳитга.таъсири.кучайиб.борган.
3.. Ўртаасрларгакелибаҳоли. сони. 500. млн.. кишиданортган.. ЎртаОсиёдадастлабкиэкол

---

67