22
Июнь
17
ҲАЁТИМИЗДА БИОЗАРАРЛАНИШ ТУШУНЧАСИ
М.М.Аҳмедова
ўқитувчи, Қўқон давлат педагогика институти,
М.Э.Шодиева
Фарғона вилояти Ўзбекистон тумани
13- мактаб биология фани ўқитувчиси
Ушбу.мақолада.қишлоқ.хўжалиги.ва.боғ.экинлари.ҳосилига,.озиқ-овқат.маҳсулотлари.
ва.шу.кабиларга.биозарарлантирувчи.тирик.организмлар.томонидан.келтириладиган..зиё-
ни-муаммолар.тўғрисида.фикр.юритилган.
Калит сўзлар: биозарарланиш,.бактерия,.замбуруғ,.ҳашарот,.кемирувчи
Муҳитни. фаол. ўзлаштириш. биозарарлантирувчи. тирик. организмлар. фаолиятининг.
асосий. сабабларидан. ҳисобланиб,. улардан. ҳимояланишни. жиддий. муаммога. айланиб.
бормоқда.. Материал. ва. буюмларни. бирламчи. ҳимоялашнинг. олдинги. воситалари. биоза-
рарланиш.кескин.ўсиши.туфайли.йирик.кўламдаги.талафотларни.олдини.ололмай.қолди.
Биозарарланиш. муаммоси. кўпқиррали. бўлиб. унда. бактериялар,. замбуруғлар,.
ўсимликлар,.чувалчанглар,.моллюскалар,.ҳашаротлар,.қушлар,.сут.эмизувчилардан.техник.
мосламалар,.хом-ашё.ва.материалларни.сақлаш,.ташиш.ва.эксплутация.қилиш.давомида.
ҳимоялаш. билан. боғлиқ. бўлган. кенг. қамровли. илмий. ва. амалий. мосламаларни.ўз. ичига.
олади.. Биозарарланиш. муаммоси. кенг. режали. аҳамият. касб. этиб. ва. уни. маблағ. билан.
ҳисоблаш. қийинчилик. туғдиради.. Иқтисодий. нуқтаи. назардан. биозарарланиш. туфайли.
тахминий.ҳисобларга.кўра.ҳар.йили.бир.неча.ўн.млрд..зарар.кўрилади.
Бу. муаммога. ижтимоий. нуқтаи. назардан. қараганда. биозарарланиш. туфайли.
келтириладиган.талофотни.ҳеч.қандай.баҳолашнинг.имкони.бўлмайди,.чунки.ҳар.қандай.
ҳисобларга. тенглаштириб. баҳолаш. ҳам. қийинчилик. туғдиради.. Аммо. унинг. баҳоси.
иқтисодий.зарардан.ҳам.юқори.туради..Бундай.талафот.сифатида.бебаҳо.санъат.асарлари.
(архив.материаллари,.ноёб.китоблар,.қадимий.усталарнинг.бебаҳо.санъат.асарлари),.қушлар.
билан.тўқнаш.келганда.ҳаво.лайнерлари.йўловчи.ва.экипажларининг.нобуд.бўлиши,.техник.
мосламалар.ва.иншоотларнинг.зарар.кўриши,.ойна,.оптика,.турли.пластмассалар,.резина,.
аппаратура,. йўл. қопламалари,. сув. тўғонлари,. транспорт. ва. кўрдан-кўп. бошқа. ҳолларда.
бактерия. ва. замбуруғлар,. ўсимликлар,. ҳашаротлар,. кемирувчилар,. сув. қопламалари. ва.
бошқа.организмлар.фаол.ҳужумига.дучор.бўлишини.кўрсатиб.ўтиш.кифоядир.
Экологик. нуқтаи. назардан. муаммо. инсон. ва. атроф-муҳит. ўзаро. муносабатларига. те-
гишлидир.. Биозрарланиш. ва. ундан. ҳимояланишни. биосфера. кўриниши. сифатида. қараб,.
унда. инсонни. бисферада. кечадиган. мураккаб. ва. муҳим. биоценотик. жараёнлар. қамраб.
олишидир..Инсон.биосферани.унинг.учун.янги.материаллар.ва.буюмлар.билан.тўлдириб.
туради,.улардан.баъзиларини.биосфера.қабул.қилмайди.ва.емиради,.бошқалари.сунъий.ва.
табиий.биценозларга.жалб.қилиниб,.унинг.компонентига.айланади..Шуни.ҳисобга.олган.
ҳолда.инсон.янги.яратиладиган.материаллар.ва.буюмларнинг.технологик.хусусиятларини.
ўзгартиради..Инсон.манфаати.учун.материал.ва.буюмлар.маълум.бир.муддат.хизмат.қилиб.
ва.фақат.ундан.кейингина.тирик.организмлар.фаолиятидан.емирилиши.керак.
Шунинг. учун. бу. муаммони. ҳал. қилишда. ҳалқ. хўжалигининг. қуйидаги. муҳим.
тармоқлари,. жумладан. ер,. сув. ва. ҳаво. транспорти,. нефть. қазиб. чиқариш,. нефтни. қайта.
ишлаш.ва.нефткимё.саноатлари,.кимёвий.ишлаб.чиқариш,.қурилиш,.энергетика.ва.алоқа,.
техникавий. ва. сув. иншоотлари. ҳамда. турли. вазифаларни. бажарувчи. мосламаларни. экс-
плутацияси.билан.боғлиқ.бўлган.тармоқлар.бевосита.манфаатдордирлар..Биозарарланиш-
атроф. муҳитни. инсон. томонидан. унга. киритилган. янгиликларга. жавоб. реакциясидир..
Инсон.яратган.материаллар.ва.махсулотлар.биосферада.содир.бўлаётган.табиий.жараён-
ларга. киришиб. кетиб,. табиий. биоценозлар. таркибига. қўшилади.. Биозарарланиш. билан.
боғлиқ. бўлган. барча. холатларда. бир. тарафдан. организм. ва. атроф. муҳит. бошқа. тараф-
57
Do'stlaringiz bilan baham: |