16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA NUTQ FAOLIYATINI OSHIRISH OMILLARI
Yusupova Dilnoza Mahammadinovna
Namangan viloyati To‘raqo‘rg‘on tumani XTB ga qarashli 
53-sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabi boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
Телефон: [phone]
Annotatsiya: 
Maqolada. o‘z. fikrini. og‘zaki. va. yozma. tarzda. to‘g‘ri. va. ravon. bayon.
qiladigan,.kitobxonlik.madaniyati.shakllangan,.mustaqil.va.ijodiy.fikrlay.oladigan,.o‘zgalar.
fikrini.anglaydigan.-.muloqot.va.nutq.madaniyati.rivojlangan.shaxsni.kamol.toptirish.xaqida.
so‘z.boradi..
Kalit so‘zlar: 
Sidirg‘a,.tusmollash,.tafakkur,.estetik.
O‘qish – bolalarning nutq faoliyatlarini oshirish, adabiy estetik tafakkurini kamol toptirish, 
mustaqil.fikrlashga.o‘rgatishning.muhim.omilidir..Shuning.uchun.ham.boshlang‘ich.ta’lim.
tizimida.muhim.o‘quv.predmeti.ta’lim.berish,.kamol.toptirish.va.tarbiyalash.vosita.hisoblanadi..
Shulardan kelib chiqib, aytish lozimki, o‘quvchilarni o‘qishga o‘rgatishning asosiy vazifalari 
quyidagilardir:
-.Boshlang‘ich.o‘qish.malakalari.(to‘g‘ri,.tez,.ongli,.va.ifodali.o‘qish).ni.takomillashtirish;
- Bolalarni o‘qigan asarlarni idrok eta bilishlari, ularda aks etgan voqea-hodisalar mazmunini 
tushuna.olishlari.va.hulosalar.chiqarishga.tayyorlash;
-.O‘quvchilarni.matn.ustida.ishlashgan.o‘rgatish;
-.O‘quvchilarning.atrof-muhit.haqidagi.bilimlarini.boyitish.
Ma’lumki,. 1-sinfda. o‘quvchilar. matnni. bo‘g‘inlab,. so‘ng. sidirg‘a. o‘qishni. o‘rganadilar..
2-sinfda. o‘quvchilarda. so‘zlarini. butunicha. sidirg‘asiga. o‘qish. malakasi. shakillanadi..
O‘qishning.to‘g‘ri.va.ifodali.o‘qishga.qo‘yilgan.talablarini.o‘stirish.imkonini.beradi..Bunda,.
albatta, maqollardan, hikmatli so‘z va iboralardan foydalanishga, so‘zlarni to‘g‘ri tanlashga, 
gap.qurilishidagi.so‘zlardan.to‘g‘ri.foydalanishga.e’tibor.beriladi..
4-sinfda esa o‘quvchilar so‘zlarni bo‘g‘inlamay, sidirg‘a o‘qishlari, matnni tez, to‘g‘ri, 
ongli.o‘qiy.olishlari.kerak..Bu.sinfda.bo‘g‘inlab.o‘qishga.yo‘l.qo‘ymaslik.lozim..
Ma’lumki.to‘g‘ri.o‘qish.bilan.ongli.o‘qish.orasida.farqlar.mavjud..Birinchidan,.o‘qishda.
juda.ko‘p.xato.qiladigan.va.qiynalib.o‘qiydigan.bolalar.o‘qiganlarini.tushinmaydilar..
Ayniqsa. ,. 1-2-sinflarda. ko‘pincha. ana. shunday. holatni. kuzatish. mumkin.. 3-4-sinflarda.
esa.o‘quvchilarning.o‘qiganlarini.tushunishlari.ancha.oson.bo‘ladi..1-2-sinflarda.o‘quvchilar.
taxminiy. o‘qish. natijasida. xatoga. yo‘l. qo‘yadilar.. Lekin. o‘qiganlari. mazmunini. umumiy.
holatda.tushunadilar..Bu,albatta.o‘qishning.ongliligiga.ta’sir.qiladi.O‘qilgan.asar.mazmunini.
tushunish.ovoz.chiqarib.to‘g‘ri.o‘qishga.ham.bog‘liq..Ikkinchidan,.ayrim.so‘zlar.ma’nosini.
tushunmaslik. ham. xato. o‘qishga. sabab. bo‘ladi..Ayniqsa,. o‘quvchilar. murakkab. so‘zlarni,.
ko‘proq undoshlardan bo‘lgan so‘zlarni, so‘z birikmalarini, turli qo‘shimchalar bilan kelgan 
bir.xil.so‘zlarni.o‘qishda.xato.qiladilar.
2-sinf. o‘quvchilari. o‘qitib. ko‘rilganda. ular. tusmollab. o‘qish. natijasida. ko‘p. xato. qilishlari.
aniqlangan..Kuzatishlardan.ma’lumki.o‘qiganlari.yuzasidan.berilgan.savolga.xato.javob.qaytargan.
o‘quvchiga.qo‘shimcha.savollar.berilsa,.ular.o‘z.xatolarini.tushunib.tog‘rilashlari.mumkin.
Foydalanilgan.adabiyotlar:
1..Ona.tili.o‘qitish.metodikasi..2014-yil.
2..Boshlang‘ich.ta’lim.jurnali..2019-yil.
3..Ona.tili.darsliklari..2018-yil.
4..XTV.ning.2017-yil.3-iyundagi.“Umumiy.o‘rta.ta’limning.davlat.ta’lim.standarti.talablari.
asosida.takomillashtirilgan.o‘quv.dasturlarini.tasdiqlash.va.amaliyotga.joriy.etish.tog‘risidagi”.
190-sonli.buyrug‘i.bilan.tasdiqlangan.qo‘llanma..

---

120