15-Mavzu: Tarmoqda ma’lumotlar havfsizligining uskunaviy va dasturiy ta’minoti Reja

Uchinchi bosqich - (1976 yildan hozirgi davrgacha) kriptologiya ochiq fanga 

aylandi.  Bu  jarayon  amerikalik  matematik  U.  Diffi,  M.  Xellmanlarning 

"Kriptografiyadagi yangi yo‘nalishlar" ilmiy ishining chop etilishidan boshlandi. 

Bu ishda “mahfiy” ma’lumotlarni “yopiq kalitlarsiz”, ya’ni o chiq usulda uzatish 

mumkinligi (K. Shennon ishlaridan aynan shu jihati bilan farqlanadi) ko‘rsatildi. 

Bu  bosqichda  kriptografik  usullar  amaliyotda  ommaviy  ravishda  qo‘llana 

boshlandi. Bu holatni bank ishida, kompyuter tarmoqlarida (masalan, Internet da) 

va boshqa bir qator sohalarda kuzatish mumkin bo‘ldi. Masalan, AQSH da bir 

yilda kriptologiyaga 15 mlrd. dollargacha mablag‘ sarf qilinadi. 

Kriptologiya informatikaning fanining rivojlanishiga ham katta ta’sir ko‘rsata 

boshladi.  Zamonaviy  kriptologiya  matematikaning  ehtimollar  nazariyasi, 

matematik  statistika,  algebra,  sonlar  nazariyasi, algoritmlar  nazariyasi, 

hisoblashlarning  murakkabligi  kabi  sohalari  bilan  chambarchas  bog‘langan. 

Shifrlash  jarayonini  avtomatlashtirish  uchun shifrlash qurilmasi deb ataluvchi 

maxsus va o‘ta kuchli kompyuterlar ishlab chiqildi. G‘arbiy mamlakatlarda B-