15-Mavzu: Tarmoqda ma’lumotlar havfsizligining uskunaviy va dasturiy ta’minoti Reja

k

(pt)) juftlikni  aniqlash  imkoniyati  mavjud va  bu  erda pt  –

 kriptoanalitik tomonidan tanlanadi (chosen plaintext attack). 

Axborotlarni kriptografik himoya qilishda, ya’ni axborotlarni ochiq va yop iq 

usullarda  kriptografik  shifrlashning  turli  algoritmlari  mavjud  bo‘lib,  ularning 

asosini matematika fanining turli sohalarida ishlab chiqilgan mexanizmlar ta shkil 

qiladi.  

Quyidagi  jadvalda  ana  shunday  algoritmlarning  ayrimlarini  va  ularning 

matematik asosi keltirilgan. 

 

Shifrlash 

algoritmi 

 

Algoritmning matematik asosi 

 

GOST-28147-89  

 

Sanoq sistemalari,  bo‘lish  munosabatlari,  darajaga 

ko‘tarish,  ikkilik  sanoq  sistemasida  amallar  bajarish, 

mulohazalar 

algebrasi, munosabatlar, 

o‘rin 

almashtirishlar, sonlar nazariyasi  

 

Ryukzak  

 

Vektorlar algebrasi, qoldiqli bo’lish amali, gruppa, halqa, 

maydon, ikkilik sanoq sistemasi, mulohazalar algebrasi, 

munosabatlar, o‘rin almashtirishlar, sonlar nazariyasi  

 

El-Gamal  

 

Tub  sonlar,  logarifm, qoldiqlar  nazariyasi,  modul 

bo‘yicha ko‘paytirish  

 

DES  

 

Sanoq sistemalari, akslantirishlar, o‘rin alma shtirishlar, 

mulohazalar 

algebrasi, 

munosabatlar, 

o‘rin 

---

almashtirishlar, sonlar nazariyasi  

 

RIJNDAEL  

 

Sanoq  sistemalari,  bo‘lish  munosabatlari,  darajaga 

ko‘tarish,  ikkilik  sanoq  sistemasida  amallar  bajarish, 

mulohazalar algebrasi,  

 

RSA  

 

Tenglamalar 

yechimlarining 

mavjudligi.  Bo‘lish 

munosabatlari, tub sonlar, tub ko‘paytuvchilarga ajratish, 

xalqa,  mulohazalar  algebrasi,  munosabatlar,  o‘rin 

almashtirishlar, sonlar nazariyasi.  

 

Jadvaldan  ko‘rinib  turibdiki,  axborotlarni  kriptografik usul bilan himoya 

qilish  uchun  algebraning  mulohazalar  algebrasi,  munosabatlar,  o‘rin 

almashtirishlar,  sonlar  nazariyasiga  oid  va  boshqa  ma’lumotlaridan  keng 

foydalaniladi.