15-mavzu. O’zbekistonda Biznes va xususiy Tadbirkorlikni rivojlantirish istiqbollari Dars o’quv maqsadi

11.2.
 
Biznes va xususiy tadbirkorlikni milliy iqtisodiyotning turli 
sektorlarida rivojlanishi. 
Biznes 
va 
xususiy 
tadbirkorlikning 
ijtimony- 
iqtisodiy 
moxiyati.O’zbekiston Respublikasida milliy iqtisodiyotning rivojlanishi, 
qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida uning mahsulotlarini sanoat asosida 
qayta ishlab chiqaruvchi kichik tadbirkorlikning rivojlanishi bozor islohot- 
larini amalga oshirish bilan hamohang olib borilmokda. 
Iqtisodiyotni 
erkinlashtirish, 
avvalo, 
”...by xo’jalik yurituvchi 
subyektlarninng erkinligi va iqtisodiy mustaqilligini oshirish, tadbirkorlik 
faoliyatini rivojlantirish yo’lidagi mavjud to’siqlarni bartaraf etishni angla- 
tadi" . 
Tadbirkorlik biznesning boshqa shakllari kabi kuyidagi shartlarni taqoza 
etadi: 
Iqtisodiy jihatdan mustaqillik va erkinlik. 
Tadbirkor erkin faoliyat 
ko’rsatish imkoniyatiga ega bo’lgan holdagina o’zining iqtisodiy qobiliyati- 
ni,salohiyatini to’liq ishga sola oladi; yangilikka intiluvchanlik, ijodkorlik, 
ishbilarmonlik. O’z faoliyatini takomillashtirish, bozorning o’zgarib bo- 
ruvchan talablariga moslashtirib, yangilash g’oyalariga ega bo’lgan, 

---

shuningdek, uni amalga oshiruvchi kishigina tadbirkor bo’la oladi? 
tavakkal qilishga moyillik, mulkiy javobgarlikni his qilish va x-k. 
Shuningdek, 
tadbirkorlik biznesdan farqli ravishda tovar ishlab 
chiqarish va xizmat ko’rsatishning o’zi shug’ullanayotgan sohasini 
chuqur bilishni, kasbiy mahoratlilik xususiyatlarini egallashni taqoza 
etadi. 
Kichik tadbirkorlikning iqtisodiy mohiyatini quyidagilar bilan 
ifodalanishi mumkin: 
-kichik tadbirkorlik faoliyatlarini xar-bir xududning tabiiy resurslariga 
asoslangan holda ishlab chiqarishni rivojlantirish ularning iqtisodiy 
mavqyelarini mustahkamlaydi; 
-kichik tadbirkorlik faoliyatlarini rivojlantirish milliy iqtisodiyotni mus- 
tahkamlaydi; 
-kichik tadbirkorlik milliy iqtisodiyotni erkin raqobat asosida rivojlanishini 
ta’minlaydi; 
-
kichik tadbirkorlikning rivojlanishi milliy daromadiing usib borishini 
ta’minlaydi; 
-
Ichki mahsulotdagi ulushi va iqtisodiyotda band bo’lgan aholining kichik 
tadbirkorlik subyektlaridagi ulushining Respublika va viloyat ko’rsatkichlari 
1,5-2,0 foizga farq qilgan holda rivojlanmoqda. 
2006 yil da Buyuk Britaniyada Biznes va xususiy korxonalar soni 2930 
ming mikdorni, Fransiyada 1960 mingni, Italiyada 3920 ming, Yaponiyada 
6450 ming mikdorni tashkil etadi, Xar ming kishi hisobiga tashkil etilayotgan 
kichik korxonalar 45-50 gacha, ularda ish bilan band bo’lganlarning jami 
ixtisodiyotda band bo’lganlardagi hissasi 50-70 foizga- cha, yalpi ichki 
mahsulotdagi hissasi 50-55 fozni tashkil qilgan, (1.2.1- jadval). Jadvalda 
keltirilgan 
ko’rsatkichlariga ko’ra, rivojlangan, iqtisodiy barkaror 
mamlakatlarda Biznes va xususiy korxonalarning yalpi ichki mahsulotdagi 
ulushining mamlakatlar o’rtasidagi farqi 5-10 foizni tashkil 
qilib, O’zbekistonda esa ushbu ko’rsatkich 15-17 foiz farq qilishini 
ko’rishimiz mumkin. Respublikada hamda viloyatlar bo’yicha Biznes va 
xususiy tadbirkorlik subyektlari yalpi ichki mahsulotdagi ulushlarining 
tebranish doirasi past emas.