15 Ma'ruza polimerlar haqida umimiy tushinshalar

15 - Ma'ruza

POLIMERLar HAQIDA UMIMIY TUSHINSHALAR

Rejasi :
1. Polimerlarning umumiy tavsifnomasi.
2. Organik polimerlar
3. Polimerlarni sintezlash usullari.
4. Polmerlash usullari.
Otkan asirning ikkinshi yarimiga kelip polimerlar dep nomlanuvshi sintetik organik yuqori molekulali birikmalarga fariqli qiziqish yuqoriladi. Texnik progress bu guruh narsalarning rivojiga sharoyat boladi. Song yuqori molekulali birikmalar kimyosi Kimyo ilimiga oz oldiga bir bolim sifatida boldi. U yerda nazariya va amaliyot kelishuvli turda arolashib ketgan. Polimerlar haqidagi ilm-fanning rivojlanishidagi kattakon yutuqlarning sırı, ularning tabiiyiy va sintetikalık vakillari - kauchuklar, tolalar, plastikalıq massalar, har xil qaplamalar va kleylar, ion o'rnini bosuvchi smolalar va hokaza egallagan, o'sha eng muxim, baholi xususiyatlarni yashirib ishlaydi. Bu hususiyatlarning orasida ayniqsa solishtirma vaznining kichikligi, elektr zidligi, mustahkamligi, kimyoviy barqarorligi, zilolligi va hokaza ajıralıp turadi. Polimerlar quyi molekulali birikmalardan molekulali vaznining o'lchami (onlagan, yuzlab mingta hatto millionlagan kislorodlik ittifoqliklarda o'lchanichi ), dala-dasht xossasi va boshqada bitta satr specifikalık xususiyatlari bilan farqqa ega bo'ladi. Polimerlar xolos ikkita agregat holatta - qattiq va suyuq, bo'lg'usi ma'lumki. Kauchukni, tolalarni va plastikalık massalarni hosil qiluvchi, ko'pchilik polimerlar, 10. 000 shirmon 1. 000. 000 ga qadargi molekulalik vazni bilan tavsiflanadi. Chu bilan , masalan uglevodorodlık polimerlar molekulasida 20 -100 uglerod otomı bo'lganda suyuq yoki yarimta qattiq holatıda bo'ladi. Agar uglerod otomlarınıng soni 1000 -3000 ga yetsa, u yerda unum qattiq, egiluvchan, elastikalık bo'lib qoladi.
Erta vaqtlarda polimerlik zotlar unchalik katta bo'lmagan molekulalarning fizik birikish unumi sifatida qarab kelingan. Xolos XX asrning yigirmanchi yillarida makromolekulalık nazariya joriy etilgan. Kauchukni gidrirlashda olingan matumotlar asosida, Shtaudinger, uni molekulasi uzun zanjir shakliga ega bo'lgan, yuqori molekulali birikmalar safiga kiritish hojatin yoritib berdi. Xuddi chu tuzilish polistriol va polioksimentlangan uchun ham aniqlanadi Yuqori molekulali birikmalarning molekulalari makromalekulyar deb nomlanadi.
Polimerlar – monomerlar deb nomlanuvchi molekulalik ogirligi katta bolmagan birikmalarning kattalanishidan ifodalangan makromolekulaning yig’indisi bolib hisoblanadi. Odatta ular sekin eriydi lekin ayrimlari umuman erimaydi.
Asosiy zanjir bir hil atomlardan tashkil topkan polimerlar gamonzanjirli har hil atomlardan tashkil topgan bosa geterozanjirli dep nomlanadi.
Hamma yuqori molekulali birikmalar tarkibi biriksa pastagi guruhlarga birigadi.:
1. Organikalik emas– asbest,kvarts, soz loy va hokaza
2. Organikalik – beloklar , cellyloza, polictriol va hokaza
3. Elemenorganiklik, masalan kremniyorganikalik birikmalar.
Bizning leksiyamizda kop holatlarda organikalik polimerlar va oz mugdorda bazi bir ahamiyatli elementorganikalik polimerlar vakillari korib shiqiladi.