15 Ma'ruza polimerlar haqida umimiy tushinshalar

Zanjirning paydo bolishi. Zanjirning osishi boshlanishi daslabki monomerning initsioator tarqalishi da paydo bolishi radikallarning reaktisya natiyjasida amalga oshadi.Aktiv radikal monomerning molekulasiga birigadi maslan xlorbinilge uning qos boglanma uzilishi bilan birigadi va murakkab radikalni paydo qiladi. Zanjir paydo bolishi quydagisha boladi.:

Zanjirning osishi. Harbitta oz ora tasirlashish harakati shundoy amalga oshadi,ikkita boglamning bir elektroni yangidan paydo bolgan radikalning elektroni bilan juftlashadi ikkinshi elektroni ikkita boglamli toyinmagan monomerning nabottagi molekulasi bilan tasirlashish hosiyatiga ega erkin radiikalni vujidga keltiraadi. Shuningdek polimerlanish kop sondagi daslapki monomer molekulalarining birigish yoli bilan amalga oshadi zanjir osishi kelib shiqadi.Monomerlarning molekulalari kopinsha “boshi oyogiga “ birikadi yaniy orin bosarlar navbotlashisi uglerod atomlariga ornashadi:
Zanjir osishini toqtatish (uzish). Polimerlanish juda yuqori tezlikda otadi.Zanjirning osishi teoryabiy jihatdan taqiqlanmagan lekin haqiyqatida bir neshta holatlar makro molekulalar zanjirning bazi bir belgili uzinlikda sheklanishiga olib keladi. Shuningdek bir initsiator – radikal yordamida daslabki monomerlarning 1000 va unnan ham koproq zvenolardan turuvchi, zanjirni yaratish mumkin. Lekin keyin shunday vaqit keladi bunda shu toqnashishida osishi radikal aktiv emas makro molekulalarga aylanadi.Zanirning uzilishi roy beradi bunday hodisa osuvchi zanjirning manomerlarning bolsin, polmerlarning bolsin aktiv yoki aktiv emas molekulalari bilan toqnashuvi natiyjasida amalga oshadi.Ikkinshi tarafdan zanjirning osishing toqtashi (uzilishi) ,berilgan sistemaning tarkibidagi, erituvchi molekulasi yoki boshqa zarsalarning oz oro tasirlashisi natiyjasida amalga oshishi mumkin.Shuningday monomerlar polimerlanishdan oldin yaqshilab tozalanishi shart .
Polimerlash protsesining daslabki monomerlar duzilishiga boglanishi. Polimerlash qobilyati va monomerlar tuzilishi orasida belgili bir boglanma borligi korinadi.Polimerlanishning harakterga tuzilishning shunday ozgashaliklari tasir korsatadi:
1. ikki yoki barabar boglamalar soni va joyloshuvi.
2. Orinbosarlarning soni va joylashisihi.
3. Monomerlar moleklularida skillar bolishi yoki ularning polimerlash protsesida paydo bolishi.
Assimetriyalik tuzilishga ega monomerlar (R₂C=CH₂ yoki R•CH=CH₂), simmetrik qurilishga ega monomerlarga
(Н₂С = СН₂) qaraganda yengil polimerlanadi.. (R₂C = СR₂) turdagi birikmalarning tetraftoretilendan boshqa umumiy polimerlanmaydi.
Masalan tetrafeniletilin (С₆Н₅)₂С = С(С₆Н₅)₂ juda katta radikallarga ega bolsada polmerlanish qobilyatidan ayirilgan.
Assimetriyali toyinmagan monomerlar ushun elektronlarning orin almashuvi harekterli bolib keladi. Bu holatda kelib shiqishi polimerlanish ularning polimerlanish qobilyatini oshiradi.
Shunday qilib propilen molekulasining polyarlanishi quydagisha:

Polimerlar zanjirining paydo bolishida faqatgina oshiq zanjirli emas skilik tuzilishdagi monomerlarni ishtrok etishi mumkin, Bu masala sifatida sellioza polfenollar xizmat qiladi.