15- mavzu. Foydali qazilmalarni boyitishda yordamchi jarayonlar. Ma'ruzaning rejasi

 
 
1-Jadval 
 
Chang 
va 
havo 
aralashmasidagi 
mahsulotni 
portlash 
havfdagichanglarning konsentratsiyasiga qoyiladigan meyor
 
Chang 
hosil 
qiluvchi
 
materiallar
 
Materialdagi 
erkin 
kremniy
 
oksidining miqdori, 
(SiO
2
)%
 
Havodagi 
chang 
miqdorining
 
konsentratsiyasiga 
qoyiladigan meyor, %
 
1
 
2
 
3
 
Tog’ jinsi
 
>70
 
1
 
Shuning o’zi
 
10-70
 
2
 
Silikatlar
 
>10
 
4
 
Barit, 
apatit, 
fosforit
 
<10
 
6
 
Sun’iy abrazivlar
 
0
 
5
 
Sement 
 
0 
 
6
 
Ko’mir
 
>10
 
2
 
Shuning o’zi
 
<10
 
4
 
Koks, ohak 
 
1,7- 4,5
 
6
 
 
Changlar granulometrik tarkibiga ko’ra: yirik, mayda, mayin, juda 
mayin, changlarga bo’linadi.
 
1. Yirik changlar: o’lchami 100-500mkm.
 
2. Mayda changlar: o’lchami 10- 100 mkm.
 
3. Mayin changlar: o’lchami 0,1-10mkm.
 
4. O’ta mayin changlar: <0,1mkm. 
 
Havodagi changlar yirikligiga qarab quyidagi usullarda tutiladi:
 
1. Gravitatsion kuch ta’sirida 
 
2. Markazdan qochma kuch ta’sirida.
 

---

1.
 
Changlarni namlantirib cho’ktirish.
 
2.
 
Changlarni g’ovak to’siqlarda tutish. 
 
3.
 
Changlarni turli qutbli elektr maydonida tutish.
 
Mayda chang zarrachalarini unga nisbatan yiriklaridan ajratishning ikki xil usuli 
mavjud:
 
1) quruq usulda (havo yordamida)
 
2)
 
ho’l usulda (suv yordamida)
 
Foydali qazilmalar tarkibidagi changning miqdori asosan shu foydali 
qazilmaning xususiyatlariga, qazib olish, qayta ishlash va tashish usullariga 
bog’liq. Rangli metalli rudalar mustahkam bo’lganligi uchun unda chang kam 
bo’ladi, tarkibida temir bo’lgan, magnetitli va gematitli rudalarda chang miqdori 
biroz ko’proq bo’ladi. Ko’mirda esa chang miqdori sezilarli darajada, ya’ni 20% 
va undan yuqori ham bo’lishi mumkin.
 
1. 
Quruq 
usulda 
changlarni tozalash 
asosan 
chang 
tozalash 
klassifikatorlarida olib boriladi, bunday chang havo oqimi orqali harakatga 
keltiriladi va ishlash usuliga qarab turli dastgohlarda amalga oshiriladi. Quruq 
usulda changsizlantirish dastgohlarining quyidagi turlari mavjud: markazdan 
qochma kuch ishlatiluvchi, kamerali, jalyuzli, rolikli, tebranma va boshqalar. 
Ular ichida sanoatda keng qo’llaniladigani, markazdan qochma kuch ta’siridagi 
dastgohlardir.
 
2.Ho’l usuldagi changlarni tozalash g’alvirlarda, gidrosiklon va turli turdagi 
ho’l klassifikatorlarda amalga oshiriladi.
 
 
Changsizlantirish jarayonining nazariy asoslari. 
 
Amaliyotda chang ajratishning ikki holati kuzatiladi:1) ko’mirli changlarni 
ajratishdagi zarrachani chegarasi d
gr 
= 0,5 mm: kon - metallurgiya sanoatida, 
changsizlantirishni yirikligi< 0,1mm;