15- ma’ruza Transport vositasining texnik ekspluatatsiyasi monitoringi (4 soat) Maqsad

Yoqilg‘i sarfi nazorati – tashkil etish variantlari.

Variant 1. TVning bosib o‘tgan yo‘lidan va yoqilg‘i sarfi normasi ma’lumotlaridan kelib chiqib yoqilg‘i sarfini hisobga olish. Yoqilg‘i sarfini nazorat qilish transport vositalarining harakatiga oid ma’lumotlar asosida, shuningdek, operator tomonidan kiritilgan yoki katalogdan olingan TVning yoqilg‘i iste’moli to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida hamda TVning bosib o‘tgan yo‘l masofasidan kelib chiqib, GPS monitoring tizimi tomonidan hisoblangan ma’lumotlarga asoslanadi. Bu holda, yo‘lning turli qismlarida transport vositasining yuklamasini, har xil qo‘shimcha omillarni (qishki mavsum, ekspluatatsiya sharoitlari, yo‘l qoplamasi va b.) hisobga olish mumkin. Motosoatlarni hisoblovchi maxsus datchiklar o‘rnatilganda esa, TV dvigatelining ishlab turgan holatida yoki maxsus qurilmalar bilan jihozlanganda TVning to‘xtab turishlardagi yoqilg‘i sarfini avtomatik hisobga olish mumkin.
Belgilangan me’yor bo‘yicha yoqilg‘ini hisoblash eng arzon vositadir, chunki u qo‘shimcha qurilmalarni xarid qilishni talab etmaydi, lekin, yetarlicha aniq natijalarga erishish uchun ko‘pgina koeffitsientlarni hisobga olish zarur. Bundan tashqari, bu usul yoqilg‘ini to‘kib olish va quyish faktlarini nazorat qilmaydi (joy va miqdori), buni belgilangan yoqilg‘i sarfi va haydovchining real hisobotlarni solishtirish orqali aniqlasa bo‘ladi.
Belgilangan yoqilg‘i sarfi bo‘yicha me’yori yoqilg‘i safini nazorat qilishning afzalliklari va kamchiliklari:

• 
  avtomobilga qo‘shimcha vositalarni o‘rnatmasdan turib va TV yoqilg‘i tizimiga aralashuvni talab qilmaydigan hisobga olishning eng samarali usuli;
  
• 
  joriy usul avtotransport korxonalari buxgalteriya hisobotlarida yoqilg‘ini (yoqilg‘i-moylash materiallari) qayd qilish usuli bilan osongina muvofiqlashadi;
  
• 
  operatordan juda ko‘p qo‘lda bajariladigan ishlarni talab etadi, yuk avtomashinalari uchun aniq hisob-kitoblarni amalga oshirishda faqatgina yo‘lning har bir qismida yukni hisobga olingan taqdirda erishish mumkin;
  
• 
  bu usul, yoqilg‘ini to‘kib olish va quyish holatlarini aniqlashga imkon bermaydi.