14-мавзу. Операцион тизимларда файл тизимлари

NTFS рухсатлари ҳимояни юқори даражада танлашни таъминлайди: ҳар бир папкадаги файлга ўз рухсатини ўрнатиш мумкин. Ҳар бир фойдаланувчининг рухсатлари, маълум амаллар бўйича фарқланади. Демак, ҳар бир файл объекти ўзининг мурожаатини бошқариш рўйхатига эга бўлади.

Ҳар бир файл объекти мурожаат маскасига эга (acces mask – маска доступа). Мурожаат маскаси ўз ичига стандарт (standard), махсус (specific) ва қариндошлик (generic) – мурожаат ҳуқуқларига эга:

• стандарт мурожаат ҳуқуқи, ҳамма ҳимоя қилинган объектлар учун умумий амалларни аниқлайди;
• махсус мурожаат ҳуқуқи, файлни объектларга мос бўлган асосий ҳуқуқини кўрсатади;
• қариндошлик мурожаат ҳуқуқлари тизим томонидан фойдаланилади, улар стандарт ва махсус ҳуқуқлар комбинациясини аниқлайди.

NTFS рухсатлари Windows NT 4.0 ва Windows 2000/XP операцион тизимлари учун рухсатлар ҳар хил келтирилган.

NTFS нинг Windows NT 4.0 версиясидаги рухсатлари индивидуал, стандарт ва махсус бўлади.

Индивидуал рухсатлар. Фойдаланувчиларга у ёки бу типдаги мурожаатни бериш имкониятини индивидуал рухсатлар дейилади. Windows NT 4.0 версияда бундай рухсатлар 6 та:

• ўқиш (read);
• ёзиш (write);
• бажариш (execute);
• олиб ташлаш (delete);
• рухсатларни ўзгартириш (Change Permissions) ;
• эгасини ўзгартириш (Tske Ownership).

Стандари рухсатлар. Ҳар гал индивидуал рухсатларнинг комбинациясидан фойдаланмас-лик учун, NTFS нинг стандарт рухсатлари киритилган:

• List – кўриш;
• Add – ўқиш;
• Add & Read – ўқиш ва ёзиш;
• Change – ўзгартириш;
• Full Control – тўлиқ мурожаат.

Махсус рухсатлар. Бу индивидуал рухсатларнинг стандарт рухсатлар билан мос келмайдиган комбинациялар: R, W, X, D, P ва O.

NTFS рухсатларини қўллаш. NTFS рухсатлари фойдаланувчилар ва гуруҳлар хисоб ёзувларига, худди умумий тармоқ русурсларига мурожаат рухсатлари каби берилади. Фойдаланувчи рухсатни бевосита ёки рухсати бўлган битта ё бир нечта гурух аъзоси бўлиб олиши мумкин.